Sanat Psikolojisi ve Sanat Yazıları - Alıntılar(11)

Edebiyat ve iktidarı sosyal psikoloji açısından incelediğimizde, öncelikle, iktidarın dar ve geniş tanımlarını ayırmak gerekiyor. Dar tanımıyla iktidar, resmi söylemin sandığa hapsettiği yasama-yürütme-yargı ekseninde gerçekleşen bir olgu. ‘İktidar partisi’ sözü, bu dar tanıma karşılık geliyor. Geniş tanımda ise, iktidar, Foucault’cu bir yorum üzerinden, gücün ve hiyerarşinin olduğu her ilişkide varolan daha geniş bir olgu olarak okunabiliyor. İkinci okumada, en az iki kişinin yer aldığı bir etkileşimde uyulması beklenen toplumsal roller öne çıkıyor. Egemenlerin ‘iktidar’ı dar anlamına kilitlemesinin nedeni, gündelik olanın siyasallığını örtüp onu ideolojik bir perdenin arkasına sürüklemek olarak karşımıza çıkıyor. Bu dar-geniş gerilimi dolayısıyla, egemenler, iktidarı darmış gibi gösterecek kimi araçları gereksiniyor. Bu araçlardan biri, elbette, edebiyatı da kapsamak üzere sanat ürünleri. Dar tanımıyla iktidar ile edebiyat ilişkisi, siyasetçilerin edebiyatla ilişkileri ve edebiyatçıların siyasetle ilişkisi gibi bir ikilik üzerinden tariflenebilir. Böylece, edebiyatçının hangi partiyi ya da örgütü desteklediği ve hatta bunların üyesi ve yöneticisi olduğu gibi sorular, odağımıza yerleşecektir. Aynı biçimde, edebiyat dünyasına etki eden, ancak kendisi edebiyatçı olmayan siyasetçiler de ayrı bir çalışma konusu olacaktır. Geniş tanımla ilerleyen bir iktidar ve edebiyat çetelesi ise, edebiyatın ve edebiyatçıların toplumsal ezim (zulüm) ve baskılar ve güç asimetrileri (ezilenler ve azınlıklar) karşısında (ve/ya da yanında) nasıl bir konum aldığı üzerinden ilerleyecektir. Bu açıdan, edebiyata dışarıdan etki eden güç olarak iktidar, edebiyata içkin olan iktidar ve edebiyatın perçinlediği dar ve geniş tanımlı iktidar gibi bir üçleme, anlamlı olacaktır.

Kaynak: Gezgin, U. B. (2017). Psikolojiden Sanata Doğru: Sanat Psikolojisi ve Sanat Yazıları - Prof.Dr.Ulaş Başar Gezgin

PSİKOLOJİDEN SANATA DOĞRU: Sanat Psikolojisi ve Sanat Yazıları Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin SANAT PSİKOLOJİSİ 1. Sanat Psikolojisinin Önündeki 10 Güzergah. 2. Sanatın Sosyal Psikolojisi. 3. Halkların Kardeşliği İçin Kültürlerarası Sanat Psikolojisi. 4. Sosyal Psikoloji Açısından Edebiyat ve İktidar. 5. Yazın ve Psikoloji. 6. Bilişsel Bilimlere İlişkin Bir Roman: ‘Düşünce Balonları’ 7. Bilişsel Yazın Çalışmaları Üzerine Birkaç Değini. GÖRSEL SANATLAR 8. ‘Sinema Kuramları’ Üzerine. 9. Meksika’dan Kayan Çizgili Bir Yıldız: Rius. 10. Bir Ortaköy Resminin Kısa Eleştirisi. SANAT VE SİYASET 11. Sanat ve Siyaset Üstüne Değiniler. 12. Sanat ve Siyaset. 13. Bir Siyonistin Portresi ve Bizim Küçük-Büyük Hastalığımız. 14. Günlerin Adı Yok. YASAKLAR VE DİRENİŞ 15. Gezi Direnişi ve Sanat: Direniş için Sanat ve Sanatla Direniş. 16. Duvar Resminden Korkuyorlar; Sanattan da, Sanatçıdan da...  17. Sansür, Yasak, Özgürlük. 18. Dün Nazım Hikmet, Bugün Kim? 19. Bienal’i Neden Boykot Etmeliyiz? 20. Gezi Direnişi ve Yazarlar Forumu. MÜZİK 21. Arabesk mi Klasik Müzik mi? Peki Sol Müzik Nasıl Olmalı? 22. Devrimci Arabesk ve Arabeskte Devrim.  23. Kemancıya 11 Sus. DİĞER YAZILAR 24. Çokkültürlü Sanat- Çoksanatlı Kültür. 25. Bayezit Bimarhanesi’nde Bir Doktor Jivago. 26. Andrey Byelıy Gürcistan’da. 27. Bir Etik Sorunu: Çevirmen Kararını Yazar Kararının Önüne Koymak. EK: KAVRAMSAL SANAT Toplumsal adalet, 1-6.