ENDONEZYA ŞİİRİ- Çeviri: Ulaş Başar Gezgin

ENDONEZYA ŞİİRİ

İsmail, T. (2009). Belki ben de bir hırsızım

Sarjono, A. (2009). Sahte şiir 

Belki Ben de Bir Hırsızım

Tümüyle kargaşanın eşiğinde bir milletiz,

Eğridir sırtımız, ağır borçları ödemekten,

Sürünüp giderken biz sefalet içinde.

40 milyon işsiz bizde

11 milyondur okula gidemeyen çocuk ise

6 milyon gencimiz esrarkeş, kokainman, eroinman

Göçmüş 1 milyon insanımız iç savaşlarımızda

20 milyon porno sidi satılıyor her yerde

Çeteler, mafyalar yönetiyorlar sokağı her köşede.

1,600 trilyon Rupiah’lık borcu taşıyoruz omzumuzda.

Bağlanmış Endonezya’nın kolu bacağı, satrançtaki piyonlara.

Arkamızda şöyle yazıyor, ipek baskı sanki:

“IMF mahkumu, Dünya Bankası borçlusu”.

Niteliksiz işçi ve hizmetçi milleti olduk biz,

Dünyanın en ucuza gidenidir bizim emeğimiz.

İşçilerimiz, emekçilerimiz ayrılırken havaalanından ya da limandan

yurtdışında çalışmak için,

Görün bakın,

Ne büyük umutlarla ne büyük düşlerle giderler onlar.

Döndüklerinde ise, tam tersine,

Üzüntü ve keder içinde dönerler ülkelerine,

Çünkü ödememiştir ücretlerinin tümünü işveren.

Çoğu dayak yemiş,

Kimine tecavüz edilmiş,

Ayaklarını kendi ülkelerine atar atmaz bir de bunun üstüne

İlk fırsatta sömürülürler kendi ülkelerinde de.

Bağımsız bir ülke değiliz artık,

Sömürgeleştirilmiş ülkemiz, yeniden.

Hoşgeldin sömürgeleştirilmenin yeni çağına arkadaşım,

Eskiden tek bir ülke sömürürdü bizi,

Şimdi sömürgeciler, bir sürü ülkeden.

İpek boyunbağı takar onlar,

Arkadaş canlısı ve gülücük doludurlar.

Ne kadar çok borç alırsak onlardan

O kadar çok mutlu olurlar

Çünkü böylece daha da kolaylaşır, boynumuzu kırmaları.

Ülkemizde,

Sanayinin geleceği harika,

Büyük umut va’dediyor çeşitli kesimler,

Öyle diyor uygulanabilirlik raporları.

Ama bir tanesi, tek bir tanesi var ki,

Değerlenme listesinde en yükseği,

Geleceği büyük umut va’dedeni,

Rüşvet sanayisi.

Özellikle bizim ülkemizde,

Uzun zamandan beri, belirsiz ayrımı, yasalla yasadışı olanın,

Açılmış kara bir çizgi gibi,

En karanlık yabanıl gecede, saat birde.

Sola dönsen yankesicilere çarparsın,

Sağa dönsen kapkaççılara toslarsın,

Hırsızlar hükümdar olmuş önümüzdeki yola,

Gaspçıların elinde, arkamızdaki yolsa.

Yukarıdaki yol, seçkinler; sömürenlerdir, ezenlerdir onlar bizi.

Kafayı yememek büyük şanstır zaten Endonezya’da,

Hele bir bakın, hırsızlar, cemaat olarak çalıyorlar artık, topluca.

Sıralanıyorlar düzenli bir biçimde, kuralına kitabına uygun, büyük bir fedakarlık içinde,

Öyle sıklaştırmışlar ki safları

Giremezsiniz aralarına.

Herşey düzenli, yerli yerinde, bunu engellemek olanaksız bize,

Kendini adamışlar ülkeye, sanırsınız tapıyorlar ülkeye,

Ve sonra, soruyoruz kendimize,

Bulunabilir mi hırsızların kurallısı böylesine?

Bakın onlara, arttı sayıları onların, yıllar içinde,

Yayıldılar önden arkadan heryerden,

Dağıldılar yukarıdan aşağıya,

Ekleniyor yenileri cemaate.

Dinler

Aşiretler

Cinsiyetler üstü, bu hırsız cemaati.

Nasıl savaşabilirsiniz cemaat kisvesi altında çalan hırsızlar ile?

Nasıl tutuklayabilirsiniz hırsızlıkları yukarıdan aşağıya korunan hırsızları?

Silahı ve gücü elinde tutanlar koruyor zaten onları.

Nasıl olur bu?

Pazarlara ayar çeken kararı imzalar cemaatin sol eli,

Derneklere, yetimhanelere ve okullara burs sağlar diğer el ise.

Sol ayak toplar haraçları oradan buradan,

Dindar olur, Hac’ca gider de Hacı olur sağ ayak ise.

Sol beyin, planlar nasıl alacağını komisyon payını,

Bağışları düşünür, Allah’tan merhamet diler sağ beyin ise.

Nasıl savaşabilirsiniz cemaat olarak çalan hırsızlar ile?

Serttir cemaat, bir kale duvarı gibi,

Sarsılmaz o, depremle; kapılıp gitmez sele,

Ama zaten onlardır yasaları koyan, onları yorumlayan,

Hem korur onlar yasaları hem de altını oyarlar aynı yasaların,

Bir o şapkayı bir öbürünü giyerler.

Nasıl işletebilirsiniz ceza hukukunu, yüzbinlerce hırsız için,

Milyonlar olabilir sayıları,

Yeter bu, küçük bir devlet kurmaya,

Hükümetin dümenini çevirenlere,

Yasamaya, yürütmeye, yargıya ve iş dünyasına,

Silahları, topları elinde tutanlara,

Takım elbiseli ve boyunbağlı olanlara,

Yeter bu sayı.

Nasıl yaparsınız bunu?

Soruşturma mı açarsınız, yasalara dayanarak?

Sanık sandalyesine mi oturtursunuz onları mahkemede?

Tehditlere karşı korunan tanıkları mı getirirsiniz?

Yolsuzluğa karışmamış avukat ve yargıçlar ile mi yaparsınız?

Hiç bir halta yaramaz bu!!!!

Hergün sekiz saatten yüz yıl bile sürse mahkeme,

Allah’ın izni ile bile, olmaz bu, olmaz.

O zaman, arkadaşım, yolu ne bu işin?

Nasıl yola getirebiliriz onları, nasıl ikna edebiliriz onları tatlı dille, geri versinler diye

yağmalayıp yığdıklarını yıllar boyu, kuşaklar boyu?

Kalplerini açsınlar diye yalvarıyoruz Allah’a,

Özellikle de, bunların çoğunun dinine imanına bağlı olmaları nedeniyle.

Oruç tutar bunların çoğu,

Hacı’dırlar bir de.

İkna etmeye çalışıyoruz onları tatlı dille ve yalvarıyoruz onlara,

Ne yazık ki, bu hırsızların kimileri, ailemizin üyesi,

Kan bağı var aramızda ya da okuldan arkadaşız onlarla,

Bundandır, görmezden geliyoruz durumu,

Birşey diyemiyoruz öne çıkıp da.

Ne yazık ki, bu hırsızların kimileri, Partimizin üyesi,

Din kardeşiyiz onlarla, aynı köydeniz,

Gerçekleri hasır altı etme eğilimindeyiz,

Sonra, sessizce ve fark ettirmeden,

Kimse bilmeden, servetten bir parça da bize düşsün isteriz.

Tam da ak karıncalar gibidir bu hırsızlar,

Şuraya bir bakın hele, karınca sarmış her yanını Endonezya’nın kapılarının, pencerelerinin,

Tahta, çerçeve, kalas, kiriş, hepsi karıncalarca yenmiş,

Duvar, gökyüzü, Endonezya evinin zemini karıncalarca sakız gibi çiğnenmiş,

Kırıp geçirmişler Endonezya evinin

Yatak odasını, giysi dolabını, masasını, sandalyesini,

Koltuğunu ve televizyonunu,

Bahçe çitlerini,

Silip süpürmüşler evin temelini bile, çatısını bile.

Üf desen çökecek Endonez evi.

Beklerken bahçede, bakıyorlar hayretle,

Komşu köyden gelme genç kalabalığı,

Bağırıyorlar: “Bu, o işte; bu, o böcek. Bu, o işte; bu, o ak karınca”

“Ben değilim, böcek değilim ben, yo” diyorum tepki göstererek,

Ama onlar geri durmuyorlar bağırıp çağırmaktan, yaklaşıyorlar bana tehdit edercesine,

Olabildiğince hızlı koşmaya çalışıyorum bense,

Onlar da hızlanıyorlar koşularında,

Yakalıyorlar beni sonunda,

Bağırdı biri: “git ve benzin getir bize”

“Yakın böceği”, diye bağırdı beriki, ötede,

Üstüme döküldü benzin, kafama, bedenime,

Bir kibrit çaktı biri,

Ateşler içindeyim şimdi,

Göklere yükseliyor,

Yanmış bir böceğin dost kokusu.

Tevfik İsmail (d.1937)

Sahte Şiir

“Günaydın han’fendi, günaydın bey’fendi” diyor öğrenci

Sahte kibarlık ile. Ve çalışıyorlar sahte tarihi

Sahte ders kitaplarında yazan. Okul bitti mi

Dehşete düşüyorlar gördüklerinde karnelerini.

Üniversiteye giremediler öyle değil mi;

O zaman evine gidiyorlar öğretmenlerinin,

Sahte saygılarını sunmak ve para dolu bir zarf vermek için.

Değiştirsin diye öğretmenler, eski sahte karneleri

Yeni sahte karnelerle. Nice dönem geçer

Ve onlar doğarlar yeniden, ne olarak?

Sahte iktisatçı, sahte avukat, sahte mühendis, sahte bilimci,

Sahte öğretmen, sahte bilgin, sahte sanatçı olur kimileri.

Koştururlar, sahte ekonomiye dayalı

Sahte kalkınma politikalarıyla doldurmak için ceplerini.

Görürler sahte ihracata, sahte ithalata dayalı

Sahte ticareti, sunarak sahte yüksek kalite ürünleri.

Sahte bankalar; sahte armağanlar ve sahte ikramiyeler vermekle meşguller;

Sahte merkez bankasının sahte görevlilerince

İmzalanmış sahte güvence mektupları üstünden

Kredi verirken sessizce.

Sahte döviz kuru üzerinden dönen

Sahte para ile alışveriş yapar toplum ise.

Uymaz sahte paralar sahte değişim değerine,

Çökene dek bütün yapı, bütün düzen

Ve çökertene dek kriz, sahte hükümetleri,

Sahte kötü şans ile. Sahte halk ise sevinç ile

Haykırır ve tartışırlar sahte düşünceleri

Sahte seminerlerde, kutlarlar gelişini

Sahte demokrasinin,

Çok alacalı bulacalıdır o demokrasi

Ve çok ama çok ama çok sahte.

Agus Sarjono (d.1962)

Kaynak: Aveling, H. (2007). Indonesian literature after Reformasi: The tongues of women. Kritika Kultura, sayı 8, s.9-53.

Kaynak: Gezgin, U.B. (2017). Dünyayı Şiirle Dolaşmak: 2000’den 2017’ye Dünya Şiiri Çevirileri [Globetrotting via Poetry: World Poetry Translations – Comp. and trans. Ulas Basar Gezgin].

DÜNYAYI ŞİİRLE DOLAŞMAK 2000’DEN 2017’YE DÜNYA ŞİİRİ ÇEVİRİLERİ Derleyen ve Çeviren: Ulaş Başar Gezgin AFGAN ŞİİRİ Anjoman, N. (2014). Bir Afgan Kadınıyım Ben ki  Anjoman, N. (2014). Gazel: Geliyor Bana  Anjoman, N. (2014). Gazel: Nesini Söyleyim Anjoman, N. (2014). Gazel: Şarkı Anjoman, N. (2014). Mavi Anılar  Anjoman, N. (2014). Tanınmazlık Dağında Meena (2014). Hayır Asla Dönmeyeceğim Geri AFRİKA ŞİİRİ Oguibe, O. (2006). Kanımla bağlıyım ben bu ülkeye Okara, G. (2002). Güldün ve güldün ve güldün Okara, G. (2001). Eski günlerdi  p'Bitek, O. (1970/2014). Söyle Bana Dostum Yoldaşım Soyinka, W. (2009). Sivil ve Asker     AFRO-AMERİKALI ŞİİRİ[1] Baraka, A. (2001/2010). Havaya uçurmuşlar Amerika’yı Harper, F. (2000). Beni gömün ama özgür bir vatana Hughes, L. (2015). Ölen Çocuklar Öldürülen Çocuklar  Hughes, L. (2001). Çingene adam. Hughes, L. (2000). Nehirlerden söz açıyor bir zenci Komunyakaa, Y. (2001). Demire inanmak Komunyakaa, Y. (2001). Yitip gitmedeyiz sen ve ben AVUSTRALYA YERLİ ŞİİRİ Noonuccal, O. (2014). Bumerang Yok Artık Noonuccal, O. (2014). Mutsuz Irk Noonuccal, O. (2014). Uygarlık Noonuccal, O. (2014). Ak Adam Kara Adam Noonuccal, O. (2014). Sanatçı Oğlum Benim ‘BATI’ ŞİİRİ Engels, F. (2008/1838). Bedevi Michel, L. (2013). Kızıl karanfil Poe, E. A. (2002). Çanlar Blake, W. (2000). Kaplan Grass, G. (2012). Söylenmesi gereken.  Dos Passos, J. (2005). Tabldot Reade, J. (2001). Sevdiğim şarkıları söyle bana. Gosman, A.D. (2011). Etkisi altında Ay’ın Bashllari, M. (2014). Rezil Edilmiş Çiçekler Fortenberry, T. (2014). Şahinkız. Kelsen, H. (2003). Günü Yaşa. Mustaine/Menza/Ellefson/Friedman (2003). Türtükenimi’ne Gerisayım ÇİN ŞİİRİ[2] Yüen, M. (2008/1972). Kitaplar üstüne Juyi, B. (2005). Mutsuz bilgin Fu, D. (2005). Savaş Arabaları Baladı  Tung P’o, S. (2005). Oğlunun doğumu üstüne  Çing, A. (2005). Paris Ağıdı Çi, L. (2003). Yazma sanatı ENDONEZYA ŞİİRİ İsmail, T. (2009). Belki ben de bir hırsızım Sarjono, A. (2009). Sahte şiir ERMENİ ŞİİRİ Terziyan, T. (2001). Çırağan Sarayı Sayat Nova (2000). Bir sözüm var sana, söylemek istediğim İsahakyan, A. (2000). Siz çançiçekleri!  Asadur, Z.S. (2014). Gözyaşları Turyan, B. (2000). Ölümüm Horen Nar Bey (2014). Göçebe Ermeni’den Buluta  Horen Nar Bey (2014). Sürgünden Serçeye Raffi (2014). Van Gölü Patkanian, R. (2014). Padişahım Çok Yaşa FİLİSTİN ŞİİRİ[3] Derviş, M. (2002). Kimlik Kartı Derviş, M. (2002). Rita ve tüfenk Derviş, M. (2002). Anam Derviş, M. (2002). Pasaport. Derviş, M. (2002). Üstümüze kapanıyor dünya Adnan, E. (2003). Cenin FRANSIZCA’DAN ÇEVİRİLER Brulé, G. (Yanık Gace). (2002). Gurbet türküsü Garneau, S.- D. (2003). Kuş kafesi HAİKULAR: BARIŞ VE HUZUR HAİKULARI J. Baranski, ABD R. Yarrow, ABD M. Lysenko, Avustralya L. Balabanova, Bulgaristan j. kacian, ABD H. Ludwig, ABD-Almanya G. Terebess, Macaristan D. Matas, Hırvatistan D. Franin, Hırvatistan D. Plazanin, Hırvatistan B. Ross, ABD B. Akio, Japonya B. Natsuishi, Japonya A. Deodhar, Hindistan A. Kudryavitsky, Rusya S. Stanford, Avustralya R. D. Wilson, ABD I. Prondzynski, Kenya J. Antonini, Fransa HİNT ŞİİRİ Sri, S. (2005). Ulusal tarihler Derozio, H.L.V. (2003). Hindistan’a – Anayurduma Çatterci, B.Ç. (2003). Anam, Eğiliyorum Önünde. Tagore, R. (2003). Şarkılar (Gitancali) 51. Warrior, N.V. K. (2005). Afrika Rath, R. (2007). Sürgündeki asker Sharma, S.K. (2011). Demokrasi: Eski ve yeni Yazarsız (2005). Yaradılış (Rig Veda) Yazarsız (2005). Kumarbaz (Rig Veda) IRAK ŞİİRİ El Melaika, N. (2014). Kimim Ben?  El Melaika, N. (2014). Sözler İçin Aşk Şarkısı  El Melaika, N. (2014). Yabancıyız  El Melaika, N. (2014). Yeni Yıl  İSPANYOLCA’DAN ÇEVİRİLER[4]  Guillen, N. (2012). Yalnız palmiye. Lorca, F. G. (2012). Dilsiz çocuk. Al Ramli, M. (2007). Hayır Diyorum Benden Irak’ın Özgürleştirilmesine! Heis, N. (2002). Severdim Yahudi Halkı Önceleri. MALTA ŞİİRİ Briffa, R. (2001). Aynalar Briffa, R. (2001). Kederlinin şarkısı Briffa, R. (2001). Marş ve kalabalık  MISIR ŞİİRİ Negm, A.F. (2014). Kim onlar ve kimiz biz? Negm, A.F. (2013). Kaledeki hapishane NEPAL ŞİİRİ Bishta, M. (1983/2014). Böyle Olur Bir Milletin Yaşarmış Gibi Yapması Giri, B. (2003). Kadın  Giri, B. (2008/2013). Kathmandu  Katuval, H. (2014). Dileğim Katuval, H. (2014). Hayat? Bu mu Şimdi Hayat?! Yav He He...  Nibha, B. (2014). Şair İyi misin, Ne İçtin Böyle Yazmak İçin? Paudyal, L. (2014). Himalaya  Serchan, B. (2014). Bir Şiir Serchan, B. (2014). Öğlen ve Buz Uykusu Serchan, B. (2014). Yalandan İbaret Bence, Milli Tarih Denen Nane  Serchan, B. (2014). Yeni Yıl  Vyathit, K.M. (2014). Karıncalar  VİETNAM ŞİİRİ Gezgin, U. B. (2007). Vietnam Şiiri’ne kısa bir giriş. Nguyen Du (2016). Hanoi’un Gitaristi  Vu, D.L. (2014). Hattat  Do, T. N. Y. (2007). Konuklama Van, Cao (2016). Gerçek Dünyada Varolmayan Beş Sabah. Anh, N. D. (2007). Göksel geçide bakış  Xuan, D. (2014). Deniz  Dzenh, H. (2007). Vietnamlı genç hanım Loan, H. (2010/2007). Yabanmersini çiçeklerinin lavanta rengi Quynh, X. (2007). Uykusuz gecelerde eş için söylenen şarkı  YUNAN ŞİİRİ Kavafis, K. (2001). Derdi Üstlenmek Üzere. Pezaros, P. D. (2001). Siklad Adaları Şarkısı- Sifnos Voidis, H. (2001). Karanlık kent  DİĞER ÇEVİRİLER[5] Yazarsız (2004). Tonga’lıyım beşikten mezara  Lermontov, M.Y. (2001). Tamara. Kolbe, U. (2010). Kıyısında yaşadığımız su Montale, E. (2010). Sorma bize o sözcüğü. Noroes, E. (2010). Kayıp  Noroes, E. (2010). Guava  TÜRKÇE’DEN İNGİLİZCE’YE VE İSPANYOLCA’YA ÇEVİRİLER Telli, Ahmet (2001). Si Vayas Se Derribaria Esta Ciudad [Gidersen Yıkılır Bu Kent]. Beyatlı, Yahya Kemal (2001). El Fin Del Septiembre [Eylül Sonu]. Budak, Abdülkadir (2003). La Consistencia [Kıvam]. Budak, Abdülkadir (2003). Consistency. Günçe, Ergin (2017). Fascism for Kids [Çocuklar için Faşizm] Appleyard, J.L. (2001). You, Southerner [Tú, del Sur] Öz, Nida (1996/2002). Welcome. Öz, Nida (1996/2002). Flight. Öz, Nida (2006/2010). Fake bus stops [Sahte duraklar]. Öz, Nida (2006/2010). Love has to be written by a long o [Sevgi yumuşak g ile yazılmalı]. Öz, Nida (2006/2010). Red [kırmızı]. Öz, Nida (2004/2010). A –strange- may song [Bir garip mayıs türküsü]. Öz, Nida (nd/tarihsiz). Drama [dram]. Tavlan, Ergun (2002). Papa Arslan, Yılmaz (2011). I listened to the Moon (Ay’ı dinledim)

---

[1] Countee Cullen’ın ‘Miras’ adlı şiirinin çevirisi için bkz. Gezgin, U.B. (2017). Ben Bütün Karanlıkları Bunlarla Yendim: Şiir Eleştirileri (2000-2017).

[2] Diğer Çin ve Asya şiirleri için bkz. Gezgin, U. B. (2007). Asya yazıları. İzmir: Ara-lık Yayınevi.

[3] Ayrıca bkz. Etel, A. (2007). Arap kıyameti. (çev. U. B. Gezgin)

[4] Daha fazlası için bkz. Paz, O. (2000). Kartal mı güneş mi? (İsp çev: U.B. Gezgin). İstanbul: Virtüel Yayınevi.

Jimenez, J. R. (2007). 50 İspanyol şiiri (çev. U. B. Gezgin).

Latin Amerika Şiiri Antolojisi - Derleyen ve İspanyolca’dan Çeviren: Ulaş Başar Gezgin

XII. Yüzyıldan XX. Yüzyıla İspanyol Şiiri Antolojisi - Derleyen ve İspanyolca’dan Çeviren: Ulaş Başar Gezgin 

[5] Ayrıca bkz. Gezgin, U. B. (baskıda). Hollanda’dan Tayvan’a Şiir Çevirileri: Diğer Kitaplara Giren Çeviriler - Çeviren: Ulaş Başar Gezgin.

bkz. Gezgin, U. B. (baskıda). Yanardağlar Patladığında / Когда пробуждались вулканы - Bilimsel ve Yazınsal Çeviriler (1999-2017)- Çeviren: Ulaş Başar Gezgin