Almanlara Nazi Demek Ne Anlama Geliyor?

Almanlara Nazi Demek Ne Anlama Geliyor?

Ulaş Başar Gezgin

Bugün Almanları Nazilikle suçlamak ne anlama geliyor, hepimiz üç aşağı beş yukarı biliyoruz. Buradan Türkiye’nin bir mağduriyet edebiyatı yaratacağının farkına varan Almanya, “bu oyuna alet olmam” diyerek hiç üstüne alınmıyor. Aslında, Almanların Nazilikle suçlanması, bir kişinin dünyaya eksikli bakışına yüklenemez. Türk-İslam sentezcisi resmi tarih, ilkokuldan başlayarak bizil kimliğimizi oluştururken, bize Türklerin ve Müslümanların iyi oldukları, diğerlerininse kötü olduklarını aşıladı. Madem ki Müslümanlık en doğru dindi, neden bütün dünya Müslüman olmuyordu? Çünkü onlar yanlış yola sapmıştı. Madem ki Türkler bu kadar büyük bir milletti, niye Türklerin büyüklüğünü tanımıyorlardı? Çünkü kötü niyetlilerdi. Dünyaya bedel olan Türk’ün Türk’ten başka dostu olamazdı.

Nazilik: Hakaret mi Övgü mü?

1940’larda Nazi olmak, Türkiye’deki Türkçüler arasında bir hakaret değil övgü ifadesi olarak görülüyordu. Onlar 1. Paylaşım Savaşı’ndan 2.’sine, Almanya’nın desteklediği bir Turan düşü içinde Almanya’yı bu kadar yenilgiye karşın (hatırlayalım: “Almanlar yenilince biz de yenilmiş sayılmıştık”), yine de müttefik olarak görüyorlardı.[1] Türkçülük, Almanya’nın çıkarına uygundu, çünkü böylece önce Rusya’nın ve sonra Sovyetler’in etki alanını kısıtlayıp topraklarını parçalamak için bir fırsat doğmuş olacaktı. Türkiye’de İslami kesimin önemli bir bölümünde de, Nazilik hâlâ bir hakaret olarak algılanmıyor; tersine, Yahudi soykırımını inkar, kimi İslamcıları Nazi hayranlığına kadar götürebiliyor.

Aslında, bu inkar tartışmasına bir şerh koymalı: Naziler, önceki bölümde belirttiğimiz gibi, yalnızca Yahudilere değil Romanlara, komünistlere ve eşcinsellere de soykırım uyguladılar. Nazi soykırımlarının yalnızca Yahudilere yönelikmiş gibi gösterilmesi, Siyonizm’e yaradı. Bu kadar zulüm görmüş bir halka vaat edilmiş toprakları vermek gerekirdi. Romanlara bir karış toprak veren ise olmadı. Tarihte birçok katliam ve soykırım oldu; ancak hiçbiri Yahudi soykırımı kadar ses getirmedi. Konu uzar gider. Asıl konumuza bağlayalım: Bugün Almanlara Nazi demek, kimi ırkçı Almanlar için bir övgü, Nazilere direnen Almanlar için bir hakaret olacaktır. Nazileri tüm Almanlar desteklemediler. 8 Nisan, Otto ve Elise Hampel çiftinin Berlin’de infaz edildiği günün yıldönümü (1943). İşçi sınıfından gelen çift, Hitler’i, hazırladıkları isimsiz kartpostallarla protesto ediyorlardı. Bunları kamusal alanlara gizlice dağıtan çiftin yakalanması 2 yılı bulacaktı. Onlar, Nazilere direnen Almanların yalnızca ikisiydi. Bu bağlamda Hitler’in iktidara yükselişiyle ilgili kısa bir kronoloji verelim:

Hitler’in Önlenemez Yükselişi

1919’da daha sonra Nazi Partisi adını alacak Alman İşçi Partisi kurulur. 1924’te Hitler başarısız bir darbe girişiminde bulunur, 5 yıl hapis cezasına çarptırılır, ancak bir yıl dolmadan salıverilir. Bu sırada ‘Kavgam’ adlı ünlü kitabını yazar. Avusturya vatandaşı olan Hitler 25 Şubat 1932’de Alman vatandaşlığına kabul edilir; böylece başkanlık seçimlerine katılması için yasal engel kalkmış olur. 2 Şubat 1933’te Hitler Almanya parlamentosunu fesheder. 3 Şubat’ta Doğu Avrupa’daki yayılmacı hedeflerini kamuoyuna duyurur. 20 Şubat 1933’te seçim kampanyasını finanse etmeleri için Alman sanayicileriyle görüşür. 27 Şubat 1933’te Reichstag Yangını olur. Alman parlamento binası yakılır, suç muhaliflere atılır. Yangın gerekçe gösterilerek kanun hükmünde kararname çıkarılır. Bu yangında suçlu diye hapse atılanlar arasında iki tanıdık isim görürüz: TKP’li Şefik Hüsnü ve Bulgaristan direnişinin önderi Dimitrov.[2] Yangın bahane gösterilerek başlatılan kararnameyle yönetim sonucunda, Alman Komünist Partisi’nin çok sayıda milletvekili ve yöneticisi tutuklanır. Bu baskı koşullarında yapılan seçimde Hitler, 5 Mart 1933’te oyların % 44’ünü alır, Nazi çoğunluklu parlamento ona aynı yıl 23 Mart’ta ülkeyi kararnameyle yönetme yetkisi verir. Böylece yasama ve yargı tümüyle devre dışı kalacaktır. Yeni kabinede ‘Halkı Aydınlatma ve Propaganda Bakanı’ olarak Göbbels’i görürüz.  Hitler gibi bir faşiste elbette günah keçisi yapılacak bir toplumsal grup gerekliydi. Bu grup, Yahudiler olur. Führer, aynı yıl 28 Mart’ta Yahudilere yönelik boykot çağrısında bulunur. Bu çağrı, emir gibidir. Yıllar yılları kovalar. 29 Mart 1936’da komşu bir bölgeyi işgal için halk oylaması yapar, % 99 sonuç alır. 1938’de ise, Almanya, Avusturya’yı işgal edecektir. Gerisi çorap söküğü gibi gelir.  

18 Şubat 1943’te Beyaz Gül Hareketi üyeleri yakalanacaktır. Bu hareket, Nazilere karşı en kayda değer direnişlerden birini sergilemişti. Bildiri dağıtımı, yazılama, kuşlama ve pullama gibi eylemler yapan hareket, duvarlara ‘katil Hitler’, ‘özgürlük’ gibi yazılar yazıyorlardı. Bunun dışında Hitler, hem ordu içinden hem de halk kesimlerinden olmak üzere defalarca suikast atlatmıştı. Alman halkı tümüyle itaat etmiş değildi. 

“Devlette Süreklilik Esastır”

Görüldüğü gibi, Nazilere direnen birçok Alman vardı. Ancak, Almanlara değil ama Batı Almanya devletine –ki bugünkü Almanya büyük oranda Batı’nın bir devamıdır- Nazi diyebilmemiz için en az iki haklı gerekçemiz var: Birincisi, Batı Almanya, Nazi dönemi devlet marşını korudu, yalnızca sözlerini değiştirdi. Sözleri değiştirirken, aynı şiirin başka bir kıtasına yer verdi. Batı Almanya, gerçekten Nazi döneminden pişmanlık duyuyor olsaydı, “herşeyin üstünde Almanya” diyen ırkçı şiirin başka bir kıtasını kullanmak yerine, gerçekten demokratik bir marş yapardı –ki bunun dünyada birçok örneği bulunmaktadır.[3] İkincisi ve belki de daha önemlisi, Batı Almanya, Nazi dönemi Alman komutanlarının bir bölümünü savaştan sonra orduda görevlendirdi; bunlar daha sonra NATO görevlerinde de yer aldılar. Bunların ilk akla gelen örneği Otto Kretschmer’dir. Bütün bunlar, “devlette süreklilik esastır” sözüyle özetlenebilir. Doğu Almanya, Nazi geçmişiyle tümüyle hesaplaşmış bir devletti; Doğu Almanya’yı yenip yutan Batı Almanya ise öyle değil.

Elbette, öncelikle, başkalarını Nazilikle suçlayana “dön aynaya bir bak” dememiz gerekiyor; fakat yine de tarihte neler olup bittiğini bilmeliyiz.   

Ek 1. “Yıkıntılardan Doğmuş (Doğu Alman Devlet Marşı)

Yıkıntılardan doğmuş ve geleceğe yönelmiş,

Hizmet edelim sana daha büyük iyilik için, Almanya, birleşik Anayurt.

Alt etmektir eski üzüntüleri görevimiz ve alt edeceğiz birlikte,

Çünkü başarmalıyız ki parlasın güneş, Almanya üstünde,

Eskisinden daha güzel. (bis)

Talih ve barış gelsin Almanya’ya, Anayurdumuz’a.

Barışı özlüyor tüm dünya, uzat ellerini tüm insanlara.

Birleşirsek kardeşçe, altedeceğiz Halk’ın düşmanlarını.

Parlasın barışın yıldızı ki, bir ana bir daha asla

Kederlenmesin oğlu için. (bis) 

Toprağı sürelim, yapılar kuralım, öğrenelim ve çalışalım daha önce yapmadığımız kadar,

Ve doğsun yeni bir kuşak, güvenerek kendi gücüne.

Alman gençliği, sende birleşen halkımızın en iyi çabası,

Yeni yaşamı olacaksın Almanya’nın. Ve parlıyor güneş, Almanya üstünde,

Eskisinden daha güzel. (bis)”

Doğu Almanya Marşı

Geçerlilik Süresi: 1949-1990

Çeviren: Ulaş Başar Gezgin

Kaynak: Gezgin, U. B. (2017). (...) Ötekiler Açısından Tarih [History from the Eyes of the ‘Others’]. 

AVCILARIN EFSANELERİ, ASLANLARIN KISIK SESLERİ: Ötekiler Açısından Tarih Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin Tarih Yöntemi 1. Anlatıbilim Açısından Tarihyazımı. 2. Tarih(çilik) ve Öykü(cülük): Nerede Nasıl ayrılıyorlar? 3. ‘Yenilikçi Tarih Öğretimi Etkinlik Örnekleri’ Üzerine. 4. İnsanlaşmanın Kısa Tarihi: İntikamcı Hammurabi’den Hukuk Devletine. 5. Çin Seddi’ndeki Görünmez Emek. 6. 6 Bardağa Sığmayan Dünya Tarihi. 7.Aynı Suya Bakıp... Ötekilerin Tarihi 8. Yeni Sömürgecilik: Eski Sömürgeciliğin Torunu 9. Yeni Sömürgecilik Notları: Klasik Sömürgeciliğin Yeni Formları 10. “Nasıl Müslüman Olduk?” Sorusu Üstüne Yeniden Düşünmek. 11. Alevilik-Bektaşilik Açısından Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Üzerine. 12. İlkesizlik, Omurgasızlık, Kişiliksizlik: Devletlerin, Şirketlerin ve Bireylerin İkiyüzlülüğü Üstüne. 13. Devletsiz Halklar, Temsil Edilmeyen Halklar. 14. Almanlara Nazi Demek Ne Anlama Geliyor? 15. Muhammed Ali: Bir Gri Derili Solun Tarihi(1): 2. Paylaşım Savaşı Öncesi 16. Gezi Direnişi ve Paris Komünü: “Her Yer Paris Her Yer Direniş”. 17. Osmanlı ve Paris Komünü: Cüce Canavar ve Çapulcular. 18. Osmanlı’nın İlk Sosyalist Dergisinde Bir Gezinti: İştirak ve İştirakçı Hilmi. 19. Georgi Dimitrov: Sizi Halk Adına Yaşama Mahkum Ediyorum! 20. İspanya İç Savaşı: Darbe, Direniş ve Tarihyazımı 21. Sakallı Celâl: Bir Komünist Diyojen. Solun Tarihi(2): 2. Paylaşım Savaşı Sonrası 22. 1948’den Bir İhraç Öyküsü: Pertev Naili Boratav’ın Savunması. 23. En Büyük Tehlike: Irkçılık Broşürü Üstüne. 24. Vartan İhmalyan'ın Yaşamı ve Parti Tarihi. 25. İran’da Sol Nasıl Yenildi?: Öznelerin Sorumluluğu 26. AKP Döneminde Liberallere Göre Bir Bir Mit ya da Kurgu Olarak Şehitlik Sovyetler ve Tarih 27. Samsun’dan Taksim Meydanı’na Çıkan Bir Kızıl Ordu Generali ve Onbeşler. 28. Lenin Nişanı: Nobel’e Eski Bir Alternatif. 29. Bir Zamanlar Sosyalist Olimpiyatlar Vardı, Belki Yine Olur 30. Sovyetler Neden Dağılmıştı?: ‘Sovyetler Birliği’nde Yedi Yıl’ Üzerine 1915 ve Ermeniler 31. İstanbul’un Ermeni Hükümdarları.  32. Taner Timur’a Göre 1915. 33. 1915’e Nasıl Gelindi? Bir Özetin Özeti Denemesi. 34. Anadolu’nun Kalkınamamasının Nedenlerinden Biri Olarak 1915. 35. Çerkezyan: Sarkis Ustanın Anılarındaki Gizli Ayrıntılar. İstanbul ve Anadolu Tarihi 36. Anabasis: 2,500 yıl önce Anadolu. 37. İstanbul Üniversitesi’nin Kayıp Bin Yılı. 38. Eski ve Yeni Anlamlarıyla Taksim Anıtı. Heykeller ve Tarih 39. Heykel Tartışmaları: Simgesellik, Birey Övgüsü, Putlaştırma. 40. Türkiye’de Heykel Tartışmaları: Putlaştırma İddiası.[1] Anaokulu öğretmenliğinden emekli olduktan sonra benimle aynı yıl üniversite sınavına giren, lisans eğitiminin ardından tarih alanında yüksek lisans ve doktora yapan annem Edibe Gezgin’i (19 Mayıs 1954, Elazığ- 19 Ocak 2017, İstanbul) şükran ve özlemle anarak

---

[1] Bkz. kitaptaki ‘En Büyük Tehlike: Irkçılık Broşürü Üstüne’ adlı bölüm.

[2] Bkz. kitaptaki ‘Georgi Dimitrov: Sizi Halk Adına Yaşama Mahkum Ediyorum!’ adlı bölüm.

[3] Bkz. Gezgin, U. B. (der. ve çev.) (2007). Devletler ve marşları.

Bugün artık kullanımda olmayan Doğu Alman marşının sözleri için bkz. Ek 1.