Videolar

17 Aralık 2017 Pazar

AVUSTRALYA YERLİ ŞİİRİ - Çeviri: Ulaş Başar Gezgin

AVUSTRALYA YERLİ ŞİİRİ
Noonuccal, O. (2014). Bumerang Yok Artık
Noonuccal, O. (2014). Mutsuz Irk
Noonuccal, O. (2014). Uygarlık
Noonuccal, O. (2014). Ak Adam Kara Adam

Bumerang Yok Artık


Bumerang yok artık
Yok artık mızrak
Hepimiz uygarız şimdi
Barlarda biralarla.

Yerli şenliği yok artık
Neşeli danslar şamata
Sinemaya gidiyoruz şimdi
Ve para ödüyoruz bunun için.

Paylaşmak yok artık
Avcının getirdiğini
Para için çalışıyoruz şimdi
Ve harcıyoruz hepsini.

Peşinden koşuyoruz patronun
Üç kuruş daha almak için
Yürüyerek gidiyoruz ya da
Otobüsle gidiyoruz işe.

Bir zamanlar çıplakken,
Utanma nedir bilmezken
Üstüste giysi giyiyoruz şimdi
Gizlemek için bilmemkineyi.

Yerli evi yok artık,
Bungalovlar var
Kiralayabiliyoruz anca’
Bilmemkaç yıllığına.

Gömdük taş baltaları,
Donandık çeliklerle
Ve zenci gibi çalıştık
Beyazın yemeği için.

Ateşli çubuklar yok artık
Beyazların alay ettiği.
Elektrik var heryerde
Akla gelmiyor daha iyisi.

Yitti bizim yerli canavar
Onun yerine beyaz
Canavarlaştı karşımızda
Bizim canavarlardan beter.

Soyut resim falan filan
Nereye doğru gider.
İyi de mağaralarımızda
Daha iyisini çizerdik duvara.

Kara, kanguruyu avlıyor
Beyaz, dolar avında.
Beyaz adam, cadı doktor
Tasma takıyor tasma.

Artık yerli iletisi yok
Yerli kadınlar, erkekler.
Şimdi televizyon var
Ve şimdi reklamlar.

Yere bırak mızrak-atarı
Yere bırak savaş sopasını.
Atom bombamız var şimdi
Bitirmek için herkesi.




Oodgeroo Noonuccal (1920-1993), Avustralya yerlisi kadın şair (ismin okunuşu: Ucaru)



Mutsuz Irk


Yerli diyor ki
Soluk beniz, mutsuz bir ırksın sen
Bıraktın doğayı
Uygar yasalar yaptın
Köle ettin kendi kendini, köleleştirirken
Atı ve nice yabanıl hayvanı.
Peki neden soluk beniz?

Demir parmaklıklar ardına tıkıyor polisin senin kabileni
Yoksul kadınların temizlediğini görüyoruz yerleri
Zengin kadınlar için.
Neden soluk beniz neden?

Gülüyorsun, yazık diyorsun zenciye
“Bizim gibi olmalısınız” diyorsun bize bir de.
Bırakmamızı istiyorsun, mutlu mesut yaşamımızı,
Uygar olalım sana çalışalım. Bu galiba asıl mesele.
Neden soluk beniz?

Rahat bırak bizi istemiyoruz
Takım elbiseni, kravatını,
İstemiyoruz senin rutinlerini ve takıntılarını.
O eski özgürlüğü istiyoruz
Ve senin dışında herkesin sahip olduğu o keyfi,
Yazık sana soluk beniz, mutsuz insan ırkı.[1]





Oodgeroo Noonuccal  


Uygarlık


Uygarlığa geç varan bizler
Yüzlerce yılın eksikliğiyle,
Şaşırdık ve hayran olduk siz geldiğinizde,
Ama garip bir his ile.
Yoktu elde avuçta pek fazla, ama mutluluk vardı bizde.
Tatildi hergün bize,
Çünkü insandık hepimiz, yurttaş olmazdan önce.
Vergi mükellefi olmazdan önce,
Olmazdan önce, kiracı, müşteri, çalışan, kilise üyesi.
Nasıl anlayabilirdik ki
Beyaz adamın sert, tartışma kaldırmaz derecelendirmelerini
Kutsal Tanrı ve Meryem totemlerinizi.
Hazretleri, Efendi, Majesteleri ve diğerleri.
Anlayamadık gitti
Sizin garip standardizasyon kültünüzü,
Bu saatlere toplu itaat, zaman çizelgelerine.
Kafamız çorba, merak ettik neden
Bu kadar önemli, acil, hayati olması,
Kravatların, eldivenlerin, ayakkabı boyalarının, üniformaların sizin için.
Yeniydi bizim için, cezaevleri ve yetimhaneler
Kiralar, vergiler, bankalar ve borçkonutlar.
Çok az şeyimiz vardı elde avuçta,
Polis yoktu, yoktu avukat, yoktu komisyoncular da,
Brokerler, finansçılar, trilyonerler, yoktu hiçbiri.
Şaşkına çevirdi tam da bundan, bu yeni şeyler bizi.
Borsalar, hisseler, gayrımenkuller,
Satışlar, yatırımlar, bileşik faizler.
Faydasını gördük elbet, yükseldik göklere,
Yeni bilgiler ile, yeni bir dünya açıldı önümüzde.
Birden yakalanıvermiştik beyaz adamın işlerine.
Kabul ettik minnettarlıkla, sevinç içinde.
Gerekliydi bu, sonuçta.
Ama aklında çıkarma bunu, beyaz adam, hayat mutluluk içinse,
Değiştirmen gereken çok şey var senin de.



Oodgeroo Noonuccal




Ak Adam, Kara Adam


Ak Adam

Kara adam biz size
Sosyal bilimlerimizi getirdik
Ve öğrettik biz size
Bizim ak demokrasimizi

Kara Adam

Ak adam öğreten bize
Ve evcilleştiren bizi
Sosyalizm vardı bizde
Siz gelmeden çok önce
Evet vardı demokrasi de

Ak Adam

Yazık sana kara adam
Neyiniz var ki alt tarafı
Saymazsak atalarınızı
O koca kara bunyip[2] ile
O korkunç böğürüşü dışında

Kara Adam

Ak adam haklısın
Övünmekte yerden göğe:
İsa sonuçta sizde
Ama çarmıha gerdiniz onu da
Ve İsa hâlâ çarmıhta.



Oodgeroo Noonuccal







[1] Özgün metin tek parçaydı; çeviride dizeler, okuma kolaylığı için ayrıldı.
[2] Bunyip: Avustralya yerli mitolojisinde bir yaratık.


Kaynak: Gezgin, U.B. (2017). Dünyayı Şiirle Dolaşmak: 2000’den 2017’ye Dünya Şiiri Çevirileri [Globetrotting via Poetry: World Poetry Translations – Comp. and trans. Ulas Basar Gezgin].


DÜNYAYI ŞİİRLE DOLAŞMAK
2000’DEN 2017’YE DÜNYA ŞİİRİ ÇEVİRİLERİ
Derleyen ve Çeviren: Ulaş Başar Gezgin

AFGAN ŞİİRİ
Anjoman, N. (2014). Bir Afgan Kadınıyım Ben ki 
Anjoman, N. (2014). Gazel: Geliyor Bana 
Anjoman, N. (2014). Gazel: Nesini Söyleyim
Anjoman, N. (2014). Gazel: Şarkı
Anjoman, N. (2014). Mavi Anılar 
Anjoman, N. (2014). Tanınmazlık Dağında
Meena (2014). Hayır Asla Dönmeyeceğim Geri

AFRİKA ŞİİRİ
Oguibe, O. (2006). Kanımla bağlıyım ben bu ülkeye
Okara, G. (2002). Güldün ve güldün ve güldün
Okara, G. (2001). Eski günlerdi 
p'Bitek, O. (1970/2014). Söyle Bana Dostum Yoldaşım
Soyinka, W. (2009). Sivil ve Asker
   
AFRO-AMERİKALI ŞİİRİ[1]
Baraka, A. (2001/2010). Havaya uçurmuşlar Amerika’yı
Harper, F. (2000). Beni gömün ama özgür bir vatana
Hughes, L. (2015). Ölen Çocuklar Öldürülen Çocuklar 
Hughes, L. (2001). Çingene adam.
Hughes, L. (2000). Nehirlerden söz açıyor bir zenci
Komunyakaa, Y. (2001). Demire inanmak
Komunyakaa, Y. (2001). Yitip gitmedeyiz sen ve ben

AVUSTRALYA YERLİ ŞİİRİ
Noonuccal, O. (2014). Bumerang Yok Artık
Noonuccal, O. (2014). Mutsuz Irk
Noonuccal, O. (2014). Uygarlık
Noonuccal, O. (2014). Ak Adam Kara Adam
Noonuccal, O. (2014). Sanatçı Oğlum Benim

‘BATI’ ŞİİRİ
Engels, F. (2008/1838). Bedevi
Michel, L. (2013). Kızıl karanfil
Poe, E. A. (2002). Çanlar
Blake, W. (2000). Kaplan
Grass, G. (2012). Söylenmesi gereken. 
Dos Passos, J. (2005). Tabldot
Reade, J. (2001). Sevdiğim şarkıları söyle bana.
Gosman, A.D. (2011). Etkisi altında Ay’ın
Bashllari, M. (2014). Rezil Edilmiş Çiçekler
Fortenberry, T. (2014). Şahinkız.
Kelsen, H. (2003). Günü Yaşa.
Mustaine/Menza/Ellefson/Friedman (2003). Türtükenimi’ne Gerisayım

ÇİN ŞİİRİ[2]
Yüen, M. (2008/1972). Kitaplar üstüne
Juyi, B. (2005). Mutsuz bilgin
Fu, D. (2005). Savaş Arabaları Baladı 
Tung P’o, S. (2005). Oğlunun doğumu üstüne 
Çing, A. (2005). Paris Ağıdı
Çi, L. (2003). Yazma sanatı

ENDONEZYA ŞİİRİ
İsmail, T. (2009). Belki ben de bir hırsızım
Sarjono, A. (2009). Sahte şiir

ERMENİ ŞİİRİ
Terziyan, T. (2001). Çırağan Sarayı
Sayat Nova (2000). Bir sözüm var sana, söylemek istediğim
İsahakyan, A. (2000). Siz çançiçekleri! 
Asadur, Z.S. (2014). Gözyaşları
Turyan, B. (2000). Ölümüm
Horen Nar Bey (2014). Göçebe Ermeni’den Buluta 
Horen Nar Bey (2014). Sürgünden Serçeye
Raffi (2014). Van Gölü
Patkanian, R. (2014). Padişahım Çok Yaşa

FİLİSTİN ŞİİRİ[3]
Derviş, M. (2002). Kimlik Kartı
Derviş, M. (2002). Rita ve tüfenk
Derviş, M. (2002). Anam
Derviş, M. (2002). Pasaport.
Derviş, M. (2002). Üstümüze kapanıyor dünya
Adnan, E. (2003). Cenin

FRANSIZCA’DAN ÇEVİRİLER
Brulé, G. (Yanık Gace). (2002). Gurbet türküsü
Garneau, S.- D. (2003). Kuş kafesi

HAİKULAR: BARIŞ VE HUZUR HAİKULARI
J. Baranski, ABD
R. Yarrow, ABD
M. Lysenko, Avustralya
L. Balabanova, Bulgaristan
j. kacian, ABD
H. Ludwig, ABD-Almanya
G. Terebess, Macaristan
D. Matas, Hırvatistan
D. Franin, Hırvatistan
D. Plazanin, Hırvatistan
B. Ross, ABD
B. Akio, Japonya
B. Natsuishi, Japonya
A. Deodhar, Hindistan
A. Kudryavitsky, Rusya
S. Stanford, Avustralya
R. D. Wilson, ABD
I. Prondzynski, Kenya
J. Antonini, Fransa

HİNT ŞİİRİ
Sri, S. (2005). Ulusal tarihler
Derozio, H.L.V. (2003). Hindistan’a – Anayurduma
Çatterci, B.Ç. (2003). Anam, Eğiliyorum Önünde.
Tagore, R. (2003). Şarkılar (Gitancali) 51.
Warrior, N.V. K. (2005). Afrika
Rath, R. (2007). Sürgündeki asker
Sharma, S.K. (2011). Demokrasi: Eski ve yeni
Yazarsız (2005). Yaradılış (Rig Veda)
Yazarsız (2005). Kumarbaz (Rig Veda)

IRAK ŞİİRİ
El Melaika, N. (2014). Kimim Ben? 
El Melaika, N. (2014). Sözler İçin Aşk Şarkısı 
El Melaika, N. (2014). Yabancıyız 
El Melaika, N. (2014). Yeni Yıl 

İSPANYOLCA’DAN ÇEVİRİLER[4] 
Guillen, N. (2012). Yalnız palmiye.
Lorca, F. G. (2012). Dilsiz çocuk.
Al Ramli, M. (2007). Hayır Diyorum Benden Irak’ın Özgürleştirilmesine!
Heis, N. (2002). Severdim Yahudi Halkı Önceleri.

MALTA ŞİİRİ
Briffa, R. (2001). Aynalar
Briffa, R. (2001). Kederlinin şarkısı
Briffa, R. (2001). Marş ve kalabalık 

MISIR ŞİİRİ
Negm, A.F. (2014). Kim onlar ve kimiz biz?
Negm, A.F. (2013). Kaledeki hapishane

NEPAL ŞİİRİ
Bishta, M. (1983/2014). Böyle Olur Bir Milletin Yaşarmış Gibi Yapması
Giri, B. (2003). Kadın 
Giri, B. (2008/2013). Kathmandu 
Katuval, H. (2014). Dileğim
Katuval, H. (2014). Hayat? Bu mu Şimdi Hayat?! Yav He He... 
Nibha, B. (2014). Şair İyi misin, Ne İçtin Böyle Yazmak İçin?
Paudyal, L. (2014). Himalaya 
Serchan, B. (2014). Bir Şiir
Serchan, B. (2014). Öğlen ve Buz Uykusu
Serchan, B. (2014). Yalandan İbaret Bence, Milli Tarih Denen Nane 
Serchan, B. (2014). Yeni Yıl 
Vyathit, K.M. (2014). Karıncalar 

VİETNAM ŞİİRİ
Gezgin, U. B. (2007). Vietnam Şiiri’ne kısa bir giriş.
Nguyen Du (2016). Hanoi’un Gitaristi 
Vu, D.L. (2014). Hattat 
Do, T. N. Y. (2007). Konuklama
Van, Cao (2016). Gerçek Dünyada Varolmayan Beş Sabah.
Anh, N. D. (2007). Göksel geçide bakış 
Xuan, D. (2014). Deniz 
Dzenh, H. (2007). Vietnamlı genç hanım
Loan, H. (2010/2007). Yabanmersini çiçeklerinin lavanta rengi
Quynh, X. (2007). Uykusuz gecelerde eş için söylenen şarkı 

YUNAN ŞİİRİ
Kavafis, K. (2001). Derdi Üstlenmek Üzere.
Pezaros, P. D. (2001). Siklad Adaları Şarkısı- Sifnos
Voidis, H. (2001). Karanlık kent 

DİĞER ÇEVİRİLER[5]
Yazarsız (2004). Tonga’lıyım beşikten mezara 
Lermontov, M.Y. (2001). Tamara.
Kolbe, U. (2010). Kıyısında yaşadığımız su
Montale, E. (2010). Sorma bize o sözcüğü.
Noroes, E. (2010). Kayıp 
Noroes, E. (2010). Guava 

TÜRKÇE’DEN İNGİLİZCE’YE VE İSPANYOLCA’YA ÇEVİRİLER
Telli, Ahmet (2001). Si Vayas Se Derribaria Esta Ciudad [Gidersen Yıkılır Bu Kent].
Beyatlı, Yahya Kemal (2001). El Fin Del Septiembre [Eylül Sonu].
Budak, Abdülkadir (2003). La Consistencia [Kıvam].
Budak, Abdülkadir (2003). Consistency.
Günçe, Ergin (2017). Fascism for Kids [Çocuklar için Faşizm]
Appleyard, J.L. (2001). You, Southerner [Tú, del Sur]
Öz, Nida (1996/2002). Welcome.
Öz, Nida (1996/2002). Flight.
Öz, Nida (2006/2010). Fake bus stops [Sahte duraklar].
Öz, Nida (2006/2010). Love has to be written by a long o [Sevgi yumuşak g ile yazılmalı].
Öz, Nida (2006/2010). Red [kırmızı].
Öz, Nida (2004/2010). A –strange- may song [Bir garip mayıs türküsü].
Öz, Nida (nd/tarihsiz). Drama [dram].
Tavlan, Ergun (2002). Papa
Arslan, Yılmaz (2011). I listened to the Moon (Ay’ı dinledim)




[1] Countee Cullen’ın ‘Miras’ adlı şiirinin çevirisi için bkz. Gezgin, U.B. (2017). Ben Bütün Karanlıkları Bunlarla Yendim: Şiir Eleştirileri (2000-2017).
[2] Diğer Çin ve Asya şiirleri için bkz. Gezgin, U. B. (2007). Asya yazıları. İzmir: Ara-lık Yayınevi.
[3] Ayrıca bkz. Etel, A. (2007). Arap kıyameti. (çev. U. B. Gezgin)
[4] Daha fazlası için bkz. Paz, O. (2000). Kartal mı güneş mi? (İsp çev: U.B. Gezgin). İstanbul: Virtüel Yayınevi.
Jimenez, J. R. (2007). 50 İspanyol şiiri (çev. U. B. Gezgin).
Latin Amerika Şiiri Antolojisi - Derleyen ve İspanyolca’dan Çeviren: Ulaş Başar Gezgin
XII. Yüzyıldan XX. Yüzyıla İspanyol Şiiri Antolojisi - Derleyen ve İspanyolca’dan Çeviren: Ulaş Başar Gezgin 
[5] Ayrıca bkz. Gezgin, U. B. (baskıda). Hollanda’dan Tayvan’a Şiir Çevirileri: Diğer Kitaplara Giren Çeviriler - Çeviren: Ulaş Başar Gezgin.
bkz. Gezgin, U. B. (baskıda). Yanardağlar Patladığında / Когда пробуждались вулканы - Bilimsel ve Yazınsal Çeviriler (1999-2017)- Çeviren: Ulaş Başar Gezgin

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder