Videolar

17 Aralık 2017 Pazar

AFRİKA ŞİİRİ - Çeviri: Ulaş Başar Gezgin

AFRİKA ŞİİRİ
Oguibe, O. (2006). Kanımla bağlıyım ben bu ülkeye
Okara, G. (2002). Güldün ve güldün ve güldün
Okara, G. (2001). Eski günlerdi 

p'Bitek, O. (1970/2014). Söyle Bana Dostum Yoldaşım 


Kanımla Bağlıyım Ben Bu Ülkeye


Kanımla bağlıyım ben bu ülkeye
Bundandır, bulanıktır görüşüm
Kök salmışım toprağına
Ve taşkın verir dereleri damarlarımda
Terini koklarım insanlarının
Ve yürüyen milyonlarca ayak
Tozunda sokaklarının
İz bırakır ruhumda
Yürüdüm bu ülkenin yollarında yolaklarında
Tırmandım tepelerinin yılanımsı yollarını
Bilirim sıcağını öğlesinin
Ve bilirim tarlaları, insanların karanlık çökene dek çalıştırıldıkları
Bilirim yüzleri, kırışık yüzleri
Kazınmış olduğunu gördüm acının alnına birçoğunun
Duydum can çekişmelerini

Çok ağlamışlığım vardır kırık insanlarla
Ve bakmışlığım boş anlamlı yüzlere
Bedensiz yüzler yüzsüz bedenler
Hiçbirşeyin sahipleri taşkırıcılar
Sahibi olan sahipler bilirim hepsini tümden

Feryat figan ettiğini duydum milyon insanın
Durdum kalabalıklar arasında
Terlerini kattıkları yerde insanların
Sildikleri yerde kanlarını alınlarından sessizce sövüp sayarak
Oturdum sessiz kasırgalar ortasında
Ve iz bıraktı sıcaklıkları
Kitlelerin izini taşıyorum alnımda
Ve sövüp sayıyorsam
Ve yükseltiyorsam bu tekil sesi
Toz ve sövüp sayma arasında
Minik bir ses veriyorsam minicik bir ses
Hışırtısına bu kalabalığın
Bağlı olmamdandır bu ülkeye

Bağlıyım anneye, ölüm döşeğindeki dula
Belinde yük olan adama
Zincirle bağlıyım sızısına, benimdir o sızlanma
Sesi olmayanlara aitim ben
Güçlükle yürürler onlar ki kapı dışında
İç çekerler onlar ki kalplerinde
Başlarını sallarlar yalnızca

Ve söylemiyorsam şarkısını güllerin ve nehirlerin
Kan nehirleri görmekliğimdendir
Bakıyorum kalabalığın haykırışına doğru
Ve kan görüyorum taş kırıklarında
Bakıyorum mangrov bataklığına
Ve yürüyorum yerfıstığı tarlaları boyunca
Ve görmüyorum hiçbirşey kandan başkaca
Kan görüyorum çiftçinin yüzünde
Okul çocuğunun avucunda
Kan görüyorum üstünde kan görüyorum
Lekesiz Ana Heykeli’nin

Yürüyorum sokaklar boyu ve kan gölleri görüyorum
Kan görüyorum ayakkabılarında iççamaşırında
Kan görüyorum ellerinde insanların
Ve sesimi yükseltiyorsam bu haykırışa
Soluyor diyedir çimenler bu kan tufanında
Karınları üstü yüzüyor balıklar gözleri kaplı
kanlı tufanla

Darmadağın dağılıyor dizelerim
Bu mor dökümünde
Zincire vurulmuş bir koçun çığlığı benimki
Kesilirken

Yok taçyaprağı yumuşak
Yok sarı çekirdekler
Yok cilalı çakıltaşı ezgileri
Şarkıya toplanmış.
Kabaca yontulmuştur sözlerim
İnsanların ölesiye çalıştığı kayalardan
Ağlamaklı sesleri çocukların
Ayakları köle gibi çalıştırılan mahkumların
Sövüp saymaları köylü kadınların
Örgüleridir şarkımın benim.

Toz rengidir resimlerim
Ve pasın şarkısını söylerim sadece
Yüzmüşlüğüm var taşkında
Ve daha iyi bilirim daha iyi
Değil mi ki bağlıyım bu ülkeye
Kanımla.


Olu Oguibe (d.1964)
Nijeryalı şair






Güldün ve Güldün ve Güldün


Şarkım kulaklarında,
Arabanın tekleme sesi daha fazla,
Nefes kesen bir öksürükle duruveren oracıkta;
Ve güldün ve güldün ve güldün.

Doğumdan önceki yürüyüşüm gözlerinde,
Hiç yakışmıyor değil mi insan denilene
Ve “etobur dünya görüşünüze”
Ve güldün ve güldün ve güldün.

Güldün şarkıma
Güldün salınışıma.

Ve başladım büyülü raksıma
Konuşma tartımında-
Yalvarıyor davullar ama
Kapattın gözlerini ve güldün ve güldün ve güldün.

Ve açtım gizem dolu içimi
Geniştir o, gök denli
Tuttun arabana binmedin mi
Ve güldün ve güldün ve güldün.

Ama gülüşün, buz parçası
Şimdi, için, buz parçası
Kulakların, sesin,
Dondu hepsi, dondu gözlerin, dilin.

Gülme sırası bende şimdi;

Buz parçası değil benimki
Benim gülüşüm. Çünkü bilmem ki
Ben arabaları, buz denizini.

Gülüşüm ateşidir
Göğün gözünün, havanın ateşidir
Ateşi denizin ve nehirler
Balıklar hayvanlar ağaçlar
Ve çözdü o içini,
Çözdü sesini,
Çözdü kulaklarını, gözlerini
Ve çözdü dilini.

Bundandır ki uysal bir merak
Sardı gölgeni ve sorunca
“Neden böyle?”
Dedim ki:
“Atalarım ve ben
toprağın yaşayan serinliğine
aitiz çıplak ayaklarımız ile.”



Gabriel Okara (d. 1921)
Nijeryalı şair



Clerk, J., & Siegel, R. (Eds.). (1995). Modern literatures of the Non-Western World: Where the waters are born. New York: Harper Collins College Publishers. (ss. 554-555).




Eski Günlerdi


Eski günlerdi, evlat
Yürek ile gülünürdü
ve gülünürdü gözlerle;
oysa yalnız dişleriyle gülüyorlar artık,
aranırken gölgemin peşinden
buza kesmiş gözleri.

Öyle zamanlar da vardı elbet
yürek ile el sıkışılırdı;
geçti gitti tümü, evlat.
yüreksiz el sıkışılıyor
aranırken diğer el
benim boş ceplerimi.

“Burası evin,” “yine gel,”
diyorlar, ve tekrar geldiğimde
ve hissettiğimde evimdeymiş gibi
bir defa, iki defa,
üçüncü olmuyor hiç-
kapanmış buluyorum tüm kapıları üzerime.

İşte böyle böyle çok şey öğrendim, evlat.
Yüzler giyinmeyi öğrendim
Elbiseymiş gibi –evyüzü,
iş yüzü, sokak yüzü, hancı yüzü, asil mi-
asilyüzü, herbirinin uyumlu gülüşleri
donuk bir portreninmiş gibi.

Ve gülmeyi de öğrendim
sadece dişlerimle
ve el sıkışmayı yüreksiz.
“Güle güle” demeyi de öğrendim,
“İyi sıyırdın” demek isterken,
“Memnun oldum tanıştığımıza” demeyi,
pek de memnun değilken; ve “sohbet
güzeldi” demeyi, sıkıntıdan patlarken.

Ama inan bana, evlat.
Aynı kalmak isterim dün neysem
hani senin gibiyken. İsterdim
unutayım ses kısan tüm bunları.
Öğreneyim isterdim, dahası yeniden
gülmeyi, çünkü aynadaki gülüşüm
bir yılan dişi gibi gösteriyor dişlerimi!

Şöyle göster bana, evlat,
gülmeyi; göster bana
nasıl gülerdim, tebessümdeydim
senin gibiyken, bir zamanlar ben.


Gabriel Okara


Hughes, L. (ed.). (1963). Poems from Black Africa. Bloomington: Indiana University Press, s.87-8.



Söyle Bana Dostum Yoldaşım


Söyle bana dostum yoldaşım
Anımsıyor musun
Bağımsız olduğumuz geceyi
Zafer tamtamları çalmıştı
Ağlamıştı herkes sevinçten
Bir yandan dans ederken,
Eller açılmıştı eller havada
Bağımsızlık bayrağına.

Diyen olmuş muydu sana
Bağımsızlık şafağında
Çiğ taneleri çimenlerdeki
Köy yolakları boyunca
Altına dönüşecek.
Diyen olmuş muydu ki?

Ve toplanacaktı onlar, diyen olmuş muydu
Kuyuya giden kadınlar tarafından
Su çekmeye gidenlerce,
Ya da erken sabah avcılarınca
Tuzak kuran antiloplara
Sığlık sularda?

Ve kuraklık başında düşen
Olam ağacı yaprakları...
Hiç düşündün mü olacağını
Bu yaprakların dolar banknotları
Ve dağılacağını rüzgarla
Köylüler arasında.


Okot p'Bitek (1931-1982)
Ugandalı şair



(‘Ocol Şarkısı’ kitabından bir parça; Nairobi and London: East African Publishing House, 1970)

Kaynak: Gezgin, U.B. (2017). Dünyayı Şiirle Dolaşmak: 2000’den 2017’ye Dünya Şiiri Çevirileri [Globetrotting via Poetry: World Poetry Translations – Comp. and trans. Ulas Basar Gezgin].



DÜNYAYI ŞİİRLE DOLAŞMAK
2000’DEN 2017’YE DÜNYA ŞİİRİ ÇEVİRİLERİ
Derleyen ve Çeviren: Ulaş Başar Gezgin

AFGAN ŞİİRİ
Anjoman, N. (2014). Bir Afgan Kadınıyım Ben ki 
Anjoman, N. (2014). Gazel: Geliyor Bana 
Anjoman, N. (2014). Gazel: Nesini Söyleyim
Anjoman, N. (2014). Gazel: Şarkı
Anjoman, N. (2014). Mavi Anılar 
Anjoman, N. (2014). Tanınmazlık Dağında
Meena (2014). Hayır Asla Dönmeyeceğim Geri

AFRİKA ŞİİRİ
Oguibe, O. (2006). Kanımla bağlıyım ben bu ülkeye
Okara, G. (2002). Güldün ve güldün ve güldün
Okara, G. (2001). Eski günlerdi 
p'Bitek, O. (1970/2014). Söyle Bana Dostum Yoldaşım
Soyinka, W. (2009). Sivil ve Asker
   
AFRO-AMERİKALI ŞİİRİ[1]
Baraka, A. (2001/2010). Havaya uçurmuşlar Amerika’yı
Harper, F. (2000). Beni gömün ama özgür bir vatana
Hughes, L. (2015). Ölen Çocuklar Öldürülen Çocuklar 
Hughes, L. (2001). Çingene adam.
Hughes, L. (2000). Nehirlerden söz açıyor bir zenci
Komunyakaa, Y. (2001). Demire inanmak
Komunyakaa, Y. (2001). Yitip gitmedeyiz sen ve ben

AVUSTRALYA YERLİ ŞİİRİ
Noonuccal, O. (2014). Bumerang Yok Artık
Noonuccal, O. (2014). Mutsuz Irk
Noonuccal, O. (2014). Uygarlık
Noonuccal, O. (2014). Ak Adam Kara Adam
Noonuccal, O. (2014). Sanatçı Oğlum Benim

‘BATI’ ŞİİRİ
Engels, F. (2008/1838). Bedevi
Michel, L. (2013). Kızıl karanfil
Poe, E. A. (2002). Çanlar
Blake, W. (2000). Kaplan
Grass, G. (2012). Söylenmesi gereken. 
Dos Passos, J. (2005). Tabldot
Reade, J. (2001). Sevdiğim şarkıları söyle bana.
Gosman, A.D. (2011). Etkisi altında Ay’ın
Bashllari, M. (2014). Rezil Edilmiş Çiçekler
Fortenberry, T. (2014). Şahinkız.
Kelsen, H. (2003). Günü Yaşa.
Mustaine/Menza/Ellefson/Friedman (2003). Türtükenimi’ne Gerisayım

ÇİN ŞİİRİ[2]
Yüen, M. (2008/1972). Kitaplar üstüne
Juyi, B. (2005). Mutsuz bilgin
Fu, D. (2005). Savaş Arabaları Baladı 
Tung P’o, S. (2005). Oğlunun doğumu üstüne 
Çing, A. (2005). Paris Ağıdı
Çi, L. (2003). Yazma sanatı

ENDONEZYA ŞİİRİ
İsmail, T. (2009). Belki ben de bir hırsızım
Sarjono, A. (2009). Sahte şiir

ERMENİ ŞİİRİ
Terziyan, T. (2001). Çırağan Sarayı
Sayat Nova (2000). Bir sözüm var sana, söylemek istediğim
İsahakyan, A. (2000). Siz çançiçekleri! 
Asadur, Z.S. (2014). Gözyaşları
Turyan, B. (2000). Ölümüm
Horen Nar Bey (2014). Göçebe Ermeni’den Buluta 
Horen Nar Bey (2014). Sürgünden Serçeye
Raffi (2014). Van Gölü
Patkanian, R. (2014). Padişahım Çok Yaşa

FİLİSTİN ŞİİRİ[3]
Derviş, M. (2002). Kimlik Kartı
Derviş, M. (2002). Rita ve tüfenk
Derviş, M. (2002). Anam
Derviş, M. (2002). Pasaport.
Derviş, M. (2002). Üstümüze kapanıyor dünya
Adnan, E. (2003). Cenin

FRANSIZCA’DAN ÇEVİRİLER
Brulé, G. (Yanık Gace). (2002). Gurbet türküsü
Garneau, S.- D. (2003). Kuş kafesi

HAİKULAR: BARIŞ VE HUZUR HAİKULARI
J. Baranski, ABD
R. Yarrow, ABD
M. Lysenko, Avustralya
L. Balabanova, Bulgaristan
j. kacian, ABD
H. Ludwig, ABD-Almanya
G. Terebess, Macaristan
D. Matas, Hırvatistan
D. Franin, Hırvatistan
D. Plazanin, Hırvatistan
B. Ross, ABD
B. Akio, Japonya
B. Natsuishi, Japonya
A. Deodhar, Hindistan
A. Kudryavitsky, Rusya
S. Stanford, Avustralya
R. D. Wilson, ABD
I. Prondzynski, Kenya
J. Antonini, Fransa

HİNT ŞİİRİ
Sri, S. (2005). Ulusal tarihler
Derozio, H.L.V. (2003). Hindistan’a – Anayurduma
Çatterci, B.Ç. (2003). Anam, Eğiliyorum Önünde.
Tagore, R. (2003). Şarkılar (Gitancali) 51.
Warrior, N.V. K. (2005). Afrika
Rath, R. (2007). Sürgündeki asker
Sharma, S.K. (2011). Demokrasi: Eski ve yeni
Yazarsız (2005). Yaradılış (Rig Veda)
Yazarsız (2005). Kumarbaz (Rig Veda)

IRAK ŞİİRİ
El Melaika, N. (2014). Kimim Ben? 
El Melaika, N. (2014). Sözler İçin Aşk Şarkısı 
El Melaika, N. (2014). Yabancıyız 
El Melaika, N. (2014). Yeni Yıl 

İSPANYOLCA’DAN ÇEVİRİLER[4] 
Guillen, N. (2012). Yalnız palmiye.
Lorca, F. G. (2012). Dilsiz çocuk.
Al Ramli, M. (2007). Hayır Diyorum Benden Irak’ın Özgürleştirilmesine!
Heis, N. (2002). Severdim Yahudi Halkı Önceleri.

MALTA ŞİİRİ
Briffa, R. (2001). Aynalar
Briffa, R. (2001). Kederlinin şarkısı
Briffa, R. (2001). Marş ve kalabalık 

MISIR ŞİİRİ
Negm, A.F. (2014). Kim onlar ve kimiz biz?
Negm, A.F. (2013). Kaledeki hapishane

NEPAL ŞİİRİ
Bishta, M. (1983/2014). Böyle Olur Bir Milletin Yaşarmış Gibi Yapması
Giri, B. (2003). Kadın 
Giri, B. (2008/2013). Kathmandu 
Katuval, H. (2014). Dileğim
Katuval, H. (2014). Hayat? Bu mu Şimdi Hayat?! Yav He He... 
Nibha, B. (2014). Şair İyi misin, Ne İçtin Böyle Yazmak İçin?
Paudyal, L. (2014). Himalaya 
Serchan, B. (2014). Bir Şiir
Serchan, B. (2014). Öğlen ve Buz Uykusu
Serchan, B. (2014). Yalandan İbaret Bence, Milli Tarih Denen Nane 
Serchan, B. (2014). Yeni Yıl 
Vyathit, K.M. (2014). Karıncalar 

VİETNAM ŞİİRİ
Gezgin, U. B. (2007). Vietnam Şiiri’ne kısa bir giriş.
Nguyen Du (2016). Hanoi’un Gitaristi 
Vu, D.L. (2014). Hattat 
Do, T. N. Y. (2007). Konuklama
Van, Cao (2016). Gerçek Dünyada Varolmayan Beş Sabah.
Anh, N. D. (2007). Göksel geçide bakış 
Xuan, D. (2014). Deniz 
Dzenh, H. (2007). Vietnamlı genç hanım
Loan, H. (2010/2007). Yabanmersini çiçeklerinin lavanta rengi
Quynh, X. (2007). Uykusuz gecelerde eş için söylenen şarkı 

YUNAN ŞİİRİ
Kavafis, K. (2001). Derdi Üstlenmek Üzere.
Pezaros, P. D. (2001). Siklad Adaları Şarkısı- Sifnos
Voidis, H. (2001). Karanlık kent 

DİĞER ÇEVİRİLER[5]
Yazarsız (2004). Tonga’lıyım beşikten mezara 
Lermontov, M.Y. (2001). Tamara.
Kolbe, U. (2010). Kıyısında yaşadığımız su
Montale, E. (2010). Sorma bize o sözcüğü.
Noroes, E. (2010). Kayıp 
Noroes, E. (2010). Guava 

TÜRKÇE’DEN İNGİLİZCE’YE VE İSPANYOLCA’YA ÇEVİRİLER
Telli, Ahmet (2001). Si Vayas Se Derribaria Esta Ciudad [Gidersen Yıkılır Bu Kent].
Beyatlı, Yahya Kemal (2001). El Fin Del Septiembre [Eylül Sonu].
Budak, Abdülkadir (2003). La Consistencia [Kıvam].
Budak, Abdülkadir (2003). Consistency.
Günçe, Ergin (2017). Fascism for Kids [Çocuklar için Faşizm]
Appleyard, J.L. (2001). You, Southerner [Tú, del Sur]
Öz, Nida (1996/2002). Welcome.
Öz, Nida (1996/2002). Flight.
Öz, Nida (2006/2010). Fake bus stops [Sahte duraklar].
Öz, Nida (2006/2010). Love has to be written by a long o [Sevgi yumuşak g ile yazılmalı].
Öz, Nida (2006/2010). Red [kırmızı].
Öz, Nida (2004/2010). A –strange- may song [Bir garip mayıs türküsü].
Öz, Nida (nd/tarihsiz). Drama [dram].
Tavlan, Ergun (2002). Papa
Arslan, Yılmaz (2011). I listened to the Moon (Ay’ı dinledim)




[1] Countee Cullen’ın ‘Miras’ adlı şiirinin çevirisi için bkz. Gezgin, U.B. (2017). Ben Bütün Karanlıkları Bunlarla Yendim: Şiir Eleştirileri (2000-2017).
[2] Diğer Çin ve Asya şiirleri için bkz. Gezgin, U. B. (2007). Asya yazıları. İzmir: Ara-lık Yayınevi.
[3] Ayrıca bkz. Etel, A. (2007). Arap kıyameti. (çev. U. B. Gezgin)
[4] Daha fazlası için bkz. Paz, O. (2000). Kartal mı güneş mi? (İsp çev: U.B. Gezgin). İstanbul: Virtüel Yayınevi.
Jimenez, J. R. (2007). 50 İspanyol şiiri (çev. U. B. Gezgin).
Latin Amerika Şiiri Antolojisi - Derleyen ve İspanyolca’dan Çeviren: Ulaş Başar Gezgin
XII. Yüzyıldan XX. Yüzyıla İspanyol Şiiri Antolojisi - Derleyen ve İspanyolca’dan Çeviren: Ulaş Başar Gezgin 
[5] Ayrıca bkz. Gezgin, U. B. (baskıda). Hollanda’dan Tayvan’a Şiir Çevirileri: Diğer Kitaplara Giren Çeviriler - Çeviren: Ulaş Başar Gezgin.
bkz. Gezgin, U. B. (baskıda). Yanardağlar Patladığında / Когда пробуждались вулканы - Bilimsel ve Yazınsal Çeviriler (1999-2017)- Çeviren: Ulaş Başar Gezgin

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder