AFRİKA ŞİİRİ - Çeviri: Ulaş Başar Gezgin

AFRİKA ŞİİRİ

Oguibe, O. (2006). Kanımla bağlıyım ben bu ülkeye

Okara, G. (2002). Güldün ve güldün ve güldün

Okara, G. (2001). Eski günlerdi 

p'Bitek, O. (1970/2014). Söyle Bana Dostum Yoldaşım 

Kanımla Bağlıyım Ben Bu Ülkeye

Kanımla bağlıyım ben bu ülkeye
Bundandır, bulanıktır görüşüm
Kök salmışım toprağına
Ve taşkın verir dereleri damarlarımda
Terini koklarım insanlarının
Ve yürüyen milyonlarca ayak
Tozunda sokaklarının
İz bırakır ruhumda
Yürüdüm bu ülkenin yollarında yolaklarında
Tırmandım tepelerinin yılanımsı yollarını
Bilirim sıcağını öğlesinin
Ve bilirim tarlaları, insanların karanlık çökene dek çalıştırıldıkları
Bilirim yüzleri, kırışık yüzleri
Kazınmış olduğunu gördüm acının alnına birçoğunun
Duydum can çekişmelerini

Çok ağlamışlığım vardır kırık insanlarla
Ve bakmışlığım boş anlamlı yüzlere
Bedensiz yüzler yüzsüz bedenler
Hiçbirşeyin sahipleri taşkırıcılar
Sahibi olan sahipler bilirim hepsini tümden

Feryat figan ettiğini duydum milyon insanın
Durdum kalabalıklar arasında
Terlerini kattıkları yerde insanların
Sildikleri yerde kanlarını alınlarından sessizce sövüp sayarak
Oturdum sessiz kasırgalar ortasında
Ve iz bıraktı sıcaklıkları
Kitlelerin izini taşıyorum alnımda
Ve sövüp sayıyorsam
Ve yükseltiyorsam bu tekil sesi
Toz ve sövüp sayma arasında
Minik bir ses veriyorsam minicik bir ses
Hışırtısına bu kalabalığın
Bağlı olmamdandır bu ülkeye

Bağlıyım anneye, ölüm döşeğindeki dula
Belinde yük olan adama
Zincirle bağlıyım sızısına, benimdir o sızlanma
Sesi olmayanlara aitim ben
Güçlükle yürürler onlar ki kapı dışında
İç çekerler onlar ki kalplerinde
Başlarını sallarlar yalnızca

Ve söylemiyorsam şarkısını güllerin ve nehirlerin
Kan nehirleri görmekliğimdendir
Bakıyorum kalabalığın haykırışına doğru
Ve kan görüyorum taş kırıklarında
Bakıyorum mangrov bataklığına
Ve yürüyorum yerfıstığı tarlaları boyunca
Ve görmüyorum hiçbirşey kandan başkaca
Kan görüyorum çiftçinin yüzünde
Okul çocuğunun avucunda
Kan görüyorum üstünde kan görüyorum
Lekesiz Ana Heykeli’nin

Yürüyorum sokaklar boyu ve kan gölleri görüyorum
Kan görüyorum ayakkabılarında iççamaşırında
Kan görüyorum ellerinde insanların
Ve sesimi yükseltiyorsam bu haykırışa
Soluyor diyedir çimenler bu kan tufanında
Karınları üstü yüzüyor balıklar gözleri kaplı
kanlı tufanla

Darmadağın dağılıyor dizelerim
Bu mor dökümünde
Zincire vurulmuş bir koçun çığlığı benimki
Kesilirken

Yok taçyaprağı yumuşak
Yok sarı çekirdekler
Yok cilalı çakıltaşı ezgileri
Şarkıya toplanmış.
Kabaca yontulmuştur sözlerim
İnsanların ölesiye çalıştığı kayalardan
Ağlamaklı sesleri çocukların
Ayakları köle gibi çalıştırılan mahkumların
Sövüp saymaları köylü kadınların
Örgüleridir şarkımın benim.

Toz rengidir resimlerim
Ve pasın şarkısını söylerim sadece
Yüzmüşlüğüm var taşkında
Ve daha iyi bilirim daha iyi
Değil mi ki bağlıyım bu ülkeye
Kanımla.

Olu Oguibe (d.1964)
Nijeryalı şair

Güldün ve Güldün ve Güldün


Şarkım kulaklarında,
Arabanın tekleme sesi daha fazla,
Nefes kesen bir öksürükle duruveren oracıkta;
Ve güldün ve güldün ve güldün.

Doğumdan önceki yürüyüşüm gözlerinde,
Hiç yakışmıyor değil mi insan denilene
Ve “etobur dünya görüşünüze”
Ve güldün ve güldün ve güldün.

Güldün şarkıma
Güldün salınışıma.

Ve başladım büyülü raksıma
Konuşma tartımında-
Yalvarıyor davullar ama
Kapattın gözlerini ve güldün ve güldün ve güldün.

Ve açtım gizem dolu içimi
Geniştir o, gök denli
Tuttun arabana binmedin mi
Ve güldün ve güldün ve güldün.

Ama gülüşün, buz parçası
Şimdi, için, buz parçası
Kulakların, sesin,
Dondu hepsi, dondu gözlerin, dilin.

Gülme sırası bende şimdi;

Buz parçası değil benimki
Benim gülüşüm. Çünkü bilmem ki
Ben arabaları, buz denizini.

Gülüşüm ateşidir
Göğün gözünün, havanın ateşidir
Ateşi denizin ve nehirler
Balıklar hayvanlar ağaçlar
Ve çözdü o içini,
Çözdü sesini,
Çözdü kulaklarını, gözlerini
Ve çözdü dilini.

Bundandır ki uysal bir merak
Sardı gölgeni ve sorunca
“Neden böyle?”
Dedim ki:
“Atalarım ve ben
toprağın yaşayan serinliğine
aitiz çıplak ayaklarımız ile.”



Gabriel Okara (d. 1921)
Nijeryalı şair



Clerk, J., & Siegel, R. (Eds.). (1995). Modern literatures of the Non-Western World: Where the waters are born. New York: Harper Collins College Publishers. (ss. 554-555).

Eski Günlerdi

Eski günlerdi, evlat

Yürek ile gülünürdü

ve gülünürdü gözlerle;

oysa yalnız dişleriyle gülüyorlar artık,

aranırken gölgemin peşinden

buza kesmiş gözleri.

Öyle zamanlar da vardı elbet

yürek ile el sıkışılırdı;

geçti gitti tümü, evlat.

yüreksiz el sıkışılıyor

aranırken diğer el

benim boş ceplerimi.

“Burası evin,” “yine gel,”

diyorlar, ve tekrar geldiğimde

ve hissettiğimde evimdeymiş gibi

bir defa, iki defa,

üçüncü olmuyor hiç-

kapanmış buluyorum tüm kapıları üzerime.

İşte böyle böyle çok şey öğrendim, evlat.

Yüzler giyinmeyi öğrendim

Elbiseymiş gibi –evyüzü,

iş yüzü, sokak yüzü, hancı yüzü, asil mi-

asilyüzü, herbirinin uyumlu gülüşleri

donuk bir portreninmiş gibi.

Ve gülmeyi de öğrendim

sadece dişlerimle

ve el sıkışmayı yüreksiz.

“Güle güle” demeyi de öğrendim,

“İyi sıyırdın” demek isterken,

“Memnun oldum tanıştığımıza” demeyi,

pek de memnun değilken; ve “sohbet

güzeldi” demeyi, sıkıntıdan patlarken.

Ama inan bana, evlat.

Aynı kalmak isterim dün neysem

hani senin gibiyken. İsterdim

unutayım ses kısan tüm bunları.

Öğreneyim isterdim, dahası yeniden

gülmeyi, çünkü aynadaki gülüşüm

bir yılan dişi gibi gösteriyor dişlerimi!

Şöyle göster bana, evlat,

gülmeyi; göster bana

nasıl gülerdim, tebessümdeydim

senin gibiyken, bir zamanlar ben.

Gabriel Okara

Hughes, L. (ed.). (1963). Poems from Black Africa. Bloomington: Indiana University Press, s.87-8.

Söyle Bana Dostum Yoldaşım

Söyle bana dostum yoldaşım

Anımsıyor musun

Bağımsız olduğumuz geceyi

Zafer tamtamları çalmıştı

Ağlamıştı herkes sevinçten

Bir yandan dans ederken,

Eller açılmıştı eller havada

Bağımsızlık bayrağına.

Diyen olmuş muydu sana

Bağımsızlık şafağında

Çiğ taneleri çimenlerdeki

Köy yolakları boyunca

Altına dönüşecek.

Diyen olmuş muydu ki?

Ve toplanacaktı onlar, diyen olmuş muydu

Kuyuya giden kadınlar tarafından

Su çekmeye gidenlerce,

Ya da erken sabah avcılarınca

Tuzak kuran antiloplara

Sığlık sularda?

Ve kuraklık başında düşen

Olam ağacı yaprakları...

Hiç düşündün mü olacağını

Bu yaprakların dolar banknotları

Ve dağılacağını rüzgarla

Köylüler arasında.

Okot p'Bitek (1931-1982)

Ugandalı şair

(‘Ocol Şarkısı’ kitabından bir parça; Nairobi and London: East African Publishing House, 1970)

Kaynak: Gezgin, U.B. (2017). Dünyayı Şiirle Dolaşmak: 2000’den 2017’ye Dünya Şiiri Çevirileri [Globetrotting via Poetry: World Poetry Translations – Comp. and trans. Ulas Basar Gezgin].

DÜNYAYI ŞİİRLE DOLAŞMAK 2000’DEN 2017’YE DÜNYA ŞİİRİ ÇEVİRİLERİ Derleyen ve Çeviren: Ulaş Başar Gezgin AFGAN ŞİİRİ Anjoman, N. (2014). Bir Afgan Kadınıyım Ben ki  Anjoman, N. (2014). Gazel: Geliyor Bana  Anjoman, N. (2014). Gazel: Nesini Söyleyim Anjoman, N. (2014). Gazel: Şarkı Anjoman, N. (2014). Mavi Anılar  Anjoman, N. (2014). Tanınmazlık Dağında Meena (2014). Hayır Asla Dönmeyeceğim Geri AFRİKA ŞİİRİ Oguibe, O. (2006). Kanımla bağlıyım ben bu ülkeye Okara, G. (2002). Güldün ve güldün ve güldün Okara, G. (2001). Eski günlerdi  p'Bitek, O. (1970/2014). Söyle Bana Dostum Yoldaşım Soyinka, W. (2009). Sivil ve Asker     AFRO-AMERİKALI ŞİİRİ[1] Baraka, A. (2001/2010). Havaya uçurmuşlar Amerika’yı Harper, F. (2000). Beni gömün ama özgür bir vatana Hughes, L. (2015). Ölen Çocuklar Öldürülen Çocuklar  Hughes, L. (2001). Çingene adam. Hughes, L. (2000). Nehirlerden söz açıyor bir zenci Komunyakaa, Y. (2001). Demire inanmak Komunyakaa, Y. (2001). Yitip gitmedeyiz sen ve ben AVUSTRALYA YERLİ ŞİİRİ Noonuccal, O. (2014). Bumerang Yok Artık Noonuccal, O. (2014). Mutsuz Irk Noonuccal, O. (2014). Uygarlık Noonuccal, O. (2014). Ak Adam Kara Adam Noonuccal, O. (2014). Sanatçı Oğlum Benim ‘BATI’ ŞİİRİ Engels, F. (2008/1838). Bedevi Michel, L. (2013). Kızıl karanfil Poe, E. A. (2002). Çanlar Blake, W. (2000). Kaplan Grass, G. (2012). Söylenmesi gereken.  Dos Passos, J. (2005). Tabldot Reade, J. (2001). Sevdiğim şarkıları söyle bana. Gosman, A.D. (2011). Etkisi altında Ay’ın Bashllari, M. (2014). Rezil Edilmiş Çiçekler Fortenberry, T. (2014). Şahinkız. Kelsen, H. (2003). Günü Yaşa. Mustaine/Menza/Ellefson/Friedman (2003). Türtükenimi’ne Gerisayım ÇİN ŞİİRİ[2] Yüen, M. (2008/1972). Kitaplar üstüne Juyi, B. (2005). Mutsuz bilgin Fu, D. (2005). Savaş Arabaları Baladı  Tung P’o, S. (2005). Oğlunun doğumu üstüne  Çing, A. (2005). Paris Ağıdı Çi, L. (2003). Yazma sanatı ENDONEZYA ŞİİRİ İsmail, T. (2009). Belki ben de bir hırsızım Sarjono, A. (2009). Sahte şiir ERMENİ ŞİİRİ Terziyan, T. (2001). Çırağan Sarayı Sayat Nova (2000). Bir sözüm var sana, söylemek istediğim İsahakyan, A. (2000). Siz çançiçekleri!  Asadur, Z.S. (2014). Gözyaşları Turyan, B. (2000). Ölümüm Horen Nar Bey (2014). Göçebe Ermeni’den Buluta  Horen Nar Bey (2014). Sürgünden Serçeye Raffi (2014). Van Gölü Patkanian, R. (2014). Padişahım Çok Yaşa FİLİSTİN ŞİİRİ[3] Derviş, M. (2002). Kimlik Kartı Derviş, M. (2002). Rita ve tüfenk Derviş, M. (2002). Anam Derviş, M. (2002). Pasaport. Derviş, M. (2002). Üstümüze kapanıyor dünya Adnan, E. (2003). Cenin FRANSIZCA’DAN ÇEVİRİLER Brulé, G. (Yanık Gace). (2002). Gurbet türküsü Garneau, S.- D. (2003). Kuş kafesi HAİKULAR: BARIŞ VE HUZUR HAİKULARI J. Baranski, ABD R. Yarrow, ABD M. Lysenko, Avustralya L. Balabanova, Bulgaristan j. kacian, ABD H. Ludwig, ABD-Almanya G. Terebess, Macaristan D. Matas, Hırvatistan D. Franin, Hırvatistan D. Plazanin, Hırvatistan B. Ross, ABD B. Akio, Japonya B. Natsuishi, Japonya A. Deodhar, Hindistan A. Kudryavitsky, Rusya S. Stanford, Avustralya R. D. Wilson, ABD I. Prondzynski, Kenya J. Antonini, Fransa HİNT ŞİİRİ Sri, S. (2005). Ulusal tarihler Derozio, H.L.V. (2003). Hindistan’a – Anayurduma Çatterci, B.Ç. (2003). Anam, Eğiliyorum Önünde. Tagore, R. (2003). Şarkılar (Gitancali) 51. Warrior, N.V. K. (2005). Afrika Rath, R. (2007). Sürgündeki asker Sharma, S.K. (2011). Demokrasi: Eski ve yeni Yazarsız (2005). Yaradılış (Rig Veda) Yazarsız (2005). Kumarbaz (Rig Veda) IRAK ŞİİRİ El Melaika, N. (2014). Kimim Ben?  El Melaika, N. (2014). Sözler İçin Aşk Şarkısı  El Melaika, N. (2014). Yabancıyız  El Melaika, N. (2014). Yeni Yıl  İSPANYOLCA’DAN ÇEVİRİLER[4]  Guillen, N. (2012). Yalnız palmiye. Lorca, F. G. (2012). Dilsiz çocuk. Al Ramli, M. (2007). Hayır Diyorum Benden Irak’ın Özgürleştirilmesine! Heis, N. (2002). Severdim Yahudi Halkı Önceleri. MALTA ŞİİRİ Briffa, R. (2001). Aynalar Briffa, R. (2001). Kederlinin şarkısı Briffa, R. (2001). Marş ve kalabalık  MISIR ŞİİRİ Negm, A.F. (2014). Kim onlar ve kimiz biz? Negm, A.F. (2013). Kaledeki hapishane NEPAL ŞİİRİ Bishta, M. (1983/2014). Böyle Olur Bir Milletin Yaşarmış Gibi Yapması Giri, B. (2003). Kadın  Giri, B. (2008/2013). Kathmandu  Katuval, H. (2014). Dileğim Katuval, H. (2014). Hayat? Bu mu Şimdi Hayat?! Yav He He...  Nibha, B. (2014). Şair İyi misin, Ne İçtin Böyle Yazmak İçin? Paudyal, L. (2014). Himalaya  Serchan, B. (2014). Bir Şiir Serchan, B. (2014). Öğlen ve Buz Uykusu Serchan, B. (2014). Yalandan İbaret Bence, Milli Tarih Denen Nane  Serchan, B. (2014). Yeni Yıl  Vyathit, K.M. (2014). Karıncalar  VİETNAM ŞİİRİ Gezgin, U. B. (2007). Vietnam Şiiri’ne kısa bir giriş. Nguyen Du (2016). Hanoi’un Gitaristi  Vu, D.L. (2014). Hattat  Do, T. N. Y. (2007). Konuklama Van, Cao (2016). Gerçek Dünyada Varolmayan Beş Sabah. Anh, N. D. (2007). Göksel geçide bakış  Xuan, D. (2014). Deniz  Dzenh, H. (2007). Vietnamlı genç hanım Loan, H. (2010/2007). Yabanmersini çiçeklerinin lavanta rengi Quynh, X. (2007). Uykusuz gecelerde eş için söylenen şarkı  YUNAN ŞİİRİ Kavafis, K. (2001). Derdi Üstlenmek Üzere. Pezaros, P. D. (2001). Siklad Adaları Şarkısı- Sifnos Voidis, H. (2001). Karanlık kent  DİĞER ÇEVİRİLER[5] Yazarsız (2004). Tonga’lıyım beşikten mezara  Lermontov, M.Y. (2001). Tamara. Kolbe, U. (2010). Kıyısında yaşadığımız su Montale, E. (2010). Sorma bize o sözcüğü. Noroes, E. (2010). Kayıp  Noroes, E. (2010). Guava  TÜRKÇE’DEN İNGİLİZCE’YE VE İSPANYOLCA’YA ÇEVİRİLER Telli, Ahmet (2001). Si Vayas Se Derribaria Esta Ciudad [Gidersen Yıkılır Bu Kent]. Beyatlı, Yahya Kemal (2001). El Fin Del Septiembre [Eylül Sonu]. Budak, Abdülkadir (2003). La Consistencia [Kıvam]. Budak, Abdülkadir (2003). Consistency. Günçe, Ergin (2017). Fascism for Kids [Çocuklar için Faşizm] Appleyard, J.L. (2001). You, Southerner [Tú, del Sur] Öz, Nida (1996/2002). Welcome. Öz, Nida (1996/2002). Flight. Öz, Nida (2006/2010). Fake bus stops [Sahte duraklar]. Öz, Nida (2006/2010). Love has to be written by a long o [Sevgi yumuşak g ile yazılmalı]. Öz, Nida (2006/2010). Red [kırmızı]. Öz, Nida (2004/2010). A –strange- may song [Bir garip mayıs türküsü]. Öz, Nida (nd/tarihsiz). Drama [dram]. Tavlan, Ergun (2002). Papa Arslan, Yılmaz (2011). I listened to the Moon (Ay’ı dinledim)

---

[1] Countee Cullen’ın ‘Miras’ adlı şiirinin çevirisi için bkz. Gezgin, U.B. (2017). Ben Bütün Karanlıkları Bunlarla Yendim: Şiir Eleştirileri (2000-2017).

[2] Diğer Çin ve Asya şiirleri için bkz. Gezgin, U. B. (2007). Asya yazıları. İzmir: Ara-lık Yayınevi.

[3] Ayrıca bkz. Etel, A. (2007). Arap kıyameti. (çev. U. B. Gezgin)

[4] Daha fazlası için bkz. Paz, O. (2000). Kartal mı güneş mi? (İsp çev: U.B. Gezgin). İstanbul: Virtüel Yayınevi.

Jimenez, J. R. (2007). 50 İspanyol şiiri (çev. U. B. Gezgin).

Latin Amerika Şiiri Antolojisi - Derleyen ve İspanyolca’dan Çeviren: Ulaş Başar Gezgin

XII. Yüzyıldan XX. Yüzyıla İspanyol Şiiri Antolojisi - Derleyen ve İspanyolca’dan Çeviren: Ulaş Başar Gezgin 

[5] Ayrıca bkz. Gezgin, U. B. (baskıda). Hollanda’dan Tayvan’a Şiir Çevirileri: Diğer Kitaplara Giren Çeviriler - Çeviren: Ulaş Başar Gezgin.

bkz. Gezgin, U. B. (baskıda). Yanardağlar Patladığında / Когда пробуждались вулканы - Bilimsel ve Yazınsal Çeviriler (1999-2017)- Çeviren: Ulaş Başar Gezgin