"Antarktika, Tellioğulları'nındır!..."

"Antarktika, Tellioğulları'nındır!..." 

Ulaş Başar Gezgin, 2003

İnsansoyunun toprak açgözlülüğü, yine had safhada... "Düşmana ülkemin bir çakıltaşını bile vermem!" düşüncesi, dünyayı binbir türlü sorunla başbaşa bırakıyor. Gerçel (reel) sömürgecilik sonrası, eski efendilerin cetvelle böldüğü haritalar da, bu sorunları doruğuna çıkarıyor:

Amerika Anakarası: Orta Amerika ülkesi Guetamala, 260,000 nüfuslu küçücük komşu ülke Belize üzerinde hak iddia ediyor; haritalarda, kendi sınırları içerisinde gösteriyor. (Bu nedenle, Belize'de sürekli olarak İngiltere askerleri bulunuyor.)

Afrika Ankarası: Etyopya'dan bağımsız oluşu birkaç yıldan geriye gitmeyen yoksulluklar ve yoksunluklar ülkesi Eritre, eski efendisiyle sınır sorunu yaşıyor. Eski efendinin hak iddiaları sürüyor. (Kolay değil elbette: Etyopya, Eritre'nin bağımsızlığı nedeniyle, tüm kıyılarını yitirmiş oldu.)

Avrupa Anakarası: Eski Yugoslavya... Daha fazla söze gerek var mı... 

Avustralya Anakarası: Çöllerin bile Yerliler'in özel bölgesi sayılması önerisi, uzun yıllardan sonra ve binbir zorlukla gerçekleşebildi. (Sanki bu çöller, yaşanabilecek yerlermiş gibi...)

Asya Anakarası: 1962'de, tarihin ilk Çin-Hint Savaşı patlak verdi. Çin'in 1959'da Tibet'i işgalinden sonra, Çin'le Hindistan arasında, sınır sorunu yaşandı. Çin askerleri, sınırı sürekli aşıyorlardı. Hint askerleri ise, Hint tarafı dağlık olduğu için, sınır bölgelerinde denetimi sağlayamıyordu. Hindistan yenildi. O bölgeler hala Çin'in elinde... 

Örnekler çoğaltılabilir. Bunlar, patırtılı gürültülü gerçekleşen olaylar... Bir de sessiz sedasız gerçekleşen bir toprak açgözlülüğü var ki, onu anmadan, dünyaya ilişkin bir çift laf etmek bile olanaklı değil: Antarktika!

Antarktika, uzaklık ve iklim özellikleri nedeniyle, en geç bulunan anakara oldu. 1908'den başlayarak 7 ülke, anakaranın çeşitli bölgeleri üzerinde hak iddia etti. (Bunlardan 3'ü çakışıyor.) En az 12 ülkenin (bir de Greenpeace'in) araştırma üssü var. Antarktika'yı düzenleyen ilk anlaşma, 1959'da, anakarada etkin olan 12 ülke arasında imzalandı. İlerleyen yıllarda, anlaşmanın taraflarına 27 ülke daha katıldı. Zamanla, Antarktika'ya olan ilgi arttı. Günümüzde, en az 26 ülkede, Antarktika üzerine ya üniversite bölümü ve anabilim dalı ya da araştırma birimi bulunuyor. Bu ülkeler içerisinde, Avrupa ve Güney Amerika ülkeleri yanında, Çin, Japonya ve Hindistan da var. Özellikle Hindistan'da, konuya ilişkin birçok yayın çıkıyor.

Ne oldu da bu ilgi bu kadar arttı? Yol geçmez kervan geçmez Antarktika'da ne var ki bunca ülke harıl harıl çalışıyor? Yapılan araştırmalar, kara altında ve anakarayı çevreleyen denizde zengin yeryağı (petrol) yatakları olabileceğine işaret ediyor. Ayrıca, az da olsa çeşitli madenler, şimdi bile çıkıyor. Üçüncüsü, Antarktika, özellikle Norveç ve Rusya gibi ülkeler için, balıkçılık açısından oldukça önemli... Son olarak, Antarktika buzullarının sürüklenerek, su sıkıntısı çeken ülkelere götürülmesi gibi bir izdüşü (proje) var. Bu izdüşü, ilk bakışta uçuk gelse de, şimdiden milyon dolarlar harcanmış durumda... 

1982'de, Malezya'nın başı çektiği 'gelişmekte olan' ülkeler, 1959'daki anlaşmaya dayanılarak, Antarktika'nın, eski sömürgecilerce yağmalanmasına karşı çıktılar. Tartışmalar hala sürüyor. Malezya ve bağlaşıkları, bu konuda, uluslararası hukuktaki ortak kalıt (miras) ilkesinin uygulanması gerektiğini ileri sürdüler. Antarktika, hiçbir ulusun ya da topluluğun olamaz. Hepimiz Antarktikalı'yız! Hepimiz çifte yurttaşız! Hepimizin uzaklarda bir ülkesi var!

Acaba gerçekten de böyle mi? Emek açısından bakarsak, beklenmedik bir sonuç çıkıyor: Madem ki Antarktika'ya gidenler, orada var kalabilmek için büyük emek harcıyor, Antarktika, onların hakkıdır. Antarktika, Antarktika için hiçbirşey yapmamış (acaba, Antarktika'ya Malezyalı gitmiş mi hiç?) Malezyalılar'ın da toprağı sayılabilir mi? Öte yandan, aynı emek yaklaşımı, bunun tersini de söyleyebilir: Halklar yıllarca sömürüldüler. Antarktika'ya, ancak sömürgeciler gidebildi. Sömürgecileri Antarktika'ya götürenler de, ezilen halkların teri, kanı ve gözyaşıdır. Bu son yaklaşım, Malezya'nın çıkışıyla eklemlendiğinde, en mantıklı bakış olarak duruyor.

Antarktika'da ilk üssü, 1904'te Arjantin kuruyor. Bu, 40 yıl boyunca, anakaradaki tek üs. Şimdi Antarktika'da, kışları 1200'ü aşmayan, yazları 10,000'e yaklaşan bir nüfus var. 1955'te ilk evlilik, 1978'de ise, ilk doğum gerçekleşiyor. 

Bu konuda konuşmak bile, Türkiye için lüks elbette. Türkiye'nin binbir türlü sorunu var. Ancak, Kore'nin de, Şili'nin de, Arjantin'in de sorunları var. Ama onlar boş durmuyorlar. Daha etkin olanlar da var: Tarih sırasıyla, İngiltere, Yeni Zelanda, Fransa, Avustralya, Norveç, Şili ve Arjantin, Antarktika'yı kendilerince bölüşmüş durumdalar... Henüz bir savaş çıkmış değil. Ancak bu durum, çıkmayacağı anlamına gelmiyor. Bilim ilerledikçe, anakaranın % 98'ini kaplayan kalın buz tabakalarını kırmakta ustalaşıldıkça, yeni madenler ve belki de yeryağı çıkacak. Buzların altından, aslında, maden değil savaş çıkacak. Düşünebiliyor musunuz dondurucu soğukta birbirlerine saldıran insanları... Toprak açgözlülüğünün sonu, Antarktika'da, 'düşmana saldırırken donmak, Taklamakan'da, yine 'düşman'a saldırırken yanmaktır... 

Antarktika'da bir ozon deliği bulunduğunda, büyük olay olmuştu. O deliğin büyümesine izin vermeyelim!

Kaynak: Gezgin, U. B. (2007). Asya Yazıları [Asian Writings]. İzmir: Ara-lık Yayınevi. 

ASYA YAZILARI ÇİN, JAPONYA, HİNDİSTAN, SİYAM, KORE, FİLİPİNLER, NEPAL Ulaş Başar Gezgin İçindekiler ‘1421: Çin’in Amerika’yı Keşfettiği Yıl’ Bir Gülümseme- Ai Ç’ing (Çin) 2500 Yıl Önceden Günümüzü Açıklayan Bir Asyalı: Tarihteki İlk ‘Strateji’ Kitabının Yazarı Sun Tzu Kar Düşüyor Çin’e- Ai Ç’ing Hayır! Don Kişot, İnsanlık Tarihinin İlk Romanı Değildir! ya da Zamanımızdan Bin Yıl Önce Japonyalı Bir Kadın Yazar Tarafından Yazılmış ‘Genji Hikayesi’ Üstüne Ekmek Parası mı Kazanayım Şiir mi Yazayım?- Bişwabimohan Şreşta (Nepal) Tarih, Yapışık İkizlere Gebe Bangkok’taki Balığın Baştan Kokuşu- Çitr Phumisak (Siyam) Siyam'dan Bir Köy Romanı: 'Muson Ülkesi' Ah! Türbe! Fakirullah Türbesi! (Ah! Tapınak, Bot Tapınağı!)- Suçit Wongthed (Siyam) Çin’de Halk Bugün Savaşıyor Han Po Odun Kırıyor: Anneyle Çocuk Arasında Bir Konuşma- Feng Çih (Çin) Kuzey Kore ve Güney Kore: İki Elmanın Yarısı mı, Elmadaki Kurt mu? Çalınmış Tarlalara da Gelir mi Bahar?- Yi Sang-Hwa (Kore) “Japonya Nasıl Japonya Oldu?” Buda'nın Çağcıl Zamanlar İçin Birinci Söylevi- Gezgin Karoşi: Japonya’nın Kalkınmasının Altındaki Kanlı Gerçek Benim Ülkem Cennet Değildir Mistır Cekıpsın- Romulo P. Baquiran, Jr. (‘Filipin’ler) Hindistan’da Kast Düzeni Hala Sürüyor… Resmin Arkasında- Siburapha (Siyam) "Antarktika, Tellioğulları'nındır!..."  Arkadaşının Savaştan Döneceğini Duyarak- Wang Çien (Çin) Son ‘Hoşçakal’ım- Jose Rizal (‘Filipin’ler) Molav Gibi- Rafael Zulueta da Costa (‘Filipin’ler)