Sanat Psikolojisi ve Sanat Yazıları - Alıntılar(4)

Psikolojinin, özellikle de psikodinamik  akımların (yani Freud’cu ya da Freud’dan esinlenme anlamında Freud’gil akımların) sıklıkla yaptığı, tam da, sanat yapıtını bir çıktı olarak çözümlemek. Freud’un kendi sanat çözümlemeleri ünlüdür. Bunlarda, sanat yapıtını sanatçının kişiliğinin ve bireysel tarihinin bir yansıması olarak görme eğilimi vardır. Psikanalistlerin sıklıkla işe koştuğu izdüşümsel (projektif) bakış, mürekkep testlerine (diğer adıyla, Rorschach Testi) verilen yanıtlar için de geçerli olduğu gibi, sanat yapıtını sanatçının karanlıkta kalan kişilik özelliklerinin bir aynası olarak değerlendirir. Eleştirel bir açıdan bakarsak, psikologun burada mürekkep testini hazırlayan değil; mürekkep testini yorumlayan kişi olduğunu akılda tutmalıyız. Diğer bir deyişle, psikologun bir sanat yapıtı üstüne yaptığı çözümleme, aynı zamanda kendi kişilik özelliklerini de yansıtır. Ancak, ana-akım psikoloji (eleştirel psikolojinin tersi olarak), genellikle bunu gözden kaçırır. Dolayısıyla, tıbbi model üzerinden, bir nevi hasta olarak değerlendirilen sanatçıya bir araştırma nesnesi olarak bakarken, psikologun da kendi öznelliklerinin bilincinde olması gerekir. Bu durum, çeşitli psikologların yaptığı film çözümlemelerinde sıklıkla görülmektedir. Her psikolog, bir filmde başka öğeler görmektedir; çeşitli öğelerde ortaklaşılsa da. Demek ki, film, kendine eleştirel bakamayan psikologlar için de, ortalama bir seyirci için de, bir tür mürekkep testidir. Sanat yapıtı, yorumlamaya açık olduğuna göre, mürekkep testinin temelinde yatan anlamı belirsiz olma özelliği, sanatı da belli ölçülerde niteleyebilir.

Kaynak: Gezgin, U. B. (2017). Psikolojiden Sanata Doğru: Sanat Psikolojisi ve Sanat Yazıları - Prof.Dr.Ulaş Başar Gezgin

PSİKOLOJİDEN SANATA DOĞRU: Sanat Psikolojisi ve Sanat Yazıları Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin SANAT PSİKOLOJİSİ 1. Sanat Psikolojisinin Önündeki 10 Güzergah. 2. Sanatın Sosyal Psikolojisi. 3. Halkların Kardeşliği İçin Kültürlerarası Sanat Psikolojisi. 4. Sosyal Psikoloji Açısından Edebiyat ve İktidar. 5. Yazın ve Psikoloji. 6. Bilişsel Bilimlere İlişkin Bir Roman: ‘Düşünce Balonları’ 7. Bilişsel Yazın Çalışmaları Üzerine Birkaç Değini. GÖRSEL SANATLAR 8. ‘Sinema Kuramları’ Üzerine. 9. Meksika’dan Kayan Çizgili Bir Yıldız: Rius. 10. Bir Ortaköy Resminin Kısa Eleştirisi. SANAT VE SİYASET 11. Sanat ve Siyaset Üstüne Değiniler. 12. Sanat ve Siyaset. 13. Bir Siyonistin Portresi ve Bizim Küçük-Büyük Hastalığımız. 14. Günlerin Adı Yok. YASAKLAR VE DİRENİŞ 15. Gezi Direnişi ve Sanat: Direniş için Sanat ve Sanatla Direniş. 16. Duvar Resminden Korkuyorlar; Sanattan da, Sanatçıdan da...  17. Sansür, Yasak, Özgürlük. 18. Dün Nazım Hikmet, Bugün Kim? 19. Bienal’i Neden Boykot Etmeliyiz? 20. Gezi Direnişi ve Yazarlar Forumu. MÜZİK 21. Arabesk mi Klasik Müzik mi? Peki Sol Müzik Nasıl Olmalı? 22. Devrimci Arabesk ve Arabeskte Devrim.  23. Kemancıya 11 Sus. DİĞER YAZILAR 24. Çokkültürlü Sanat- Çoksanatlı Kültür. 25. Bayezit Bimarhanesi’nde Bir Doktor Jivago. 26. Andrey Byelıy Gürcistan’da. 27. Bir Etik Sorunu: Çevirmen Kararını Yazar Kararının Önüne Koymak. EK: KAVRAMSAL SANAT Toplumsal adalet, 1-6.