Yerel Yönetimler ile Eğitim İlişkisi: Kısıtlı da Olsa Kayda Değer Sayılabilecek Bir Potansiyelin Peşinde

Ulaş Başar Gezgin, ulasbasar@gmail.com

 

Eğitim, ana akım anlamıyla, bir yandan toplumsal eşitsizlikleri yansıtır, bir yandan da onun nedeni durumuna gelir (McCowan, 2006). Toplumsal adaletsizlikler, eğitime erişimdeki eşitsizliklerle pekiştirilir. Devletin merkeziyetçiliğin azaldığı, yerel yönetimlerin güçlendiği ülkelerde ise, yerel yönetimler, eğitim hizmeti sağlamakta daha fazla yükümlü ve sorumlu oluyor (Biriescu, & Babaita, 2014). Bugün Türkiye’de eğitim sistemini merkezi yönetim belirlemekte; belediyeler ise müfredat dışı kurslar açmaktadır. Bu kurslar, müfredatın özü niteliğinde olmamakla birlikte, önemli bir değişim potensiyelini birlikte getirmektedir.

 

 

Yerel Yönetimler ve Yurttaşlık Eğitimi

 

Yerel yönetimlerin eğitimle ilişkilendirilmesi, yurttaşlık eğitimi üzerinden olabilir (McCowan, 2006). Bir kere, eğitim, bir yurttaşlık hakkı olarak görülmelidir. Ayrıca, eğitim, yurttaşların haklarını kullanabilmeleri için gerekli olan bir araçtır (McCowan, 2006). Eğitim, itaatkar yurttaşlar değil eleştirel düşünen, sorgulayan bireyler yetiştirmelidir. Bu, yurttaşlık eğitimindeki iki yaklaşıma karşılık gelir: Birincisi, gelenekseldir, bilgilendirmenin ötesine geçmez ve öğrencileri bilgi doldurulacak kaplar olarak görür. İkincisi ise, eleştireldir, bilgilendirmenin ötesinde, haklarını arayan ve savunan öğrenciler yetiştirmeyi hedefler (bkz. Gezgin, 2019).

 

 

Pelotas Modeli

 

Pelotas, Brezilya’da bir şehir. Bu şehir, eğitime önem veren belediyesiyle tanınıyor. Pelotas Belediyesi Eğitim Sekretaryası, şu ilkelere dayanıyor:

“- Sosyal olduğu kadar politik ve sivil haklar eğitimini de içerme

- Etkin katılım

- Kolektif örgüt

- Farklara da yer açan evrensel değerler

- İktidar sahiplerine yönelik eleştirel tutum

- Ulusa ya da şehre bağlılık yerine halka bağlılık” (McCowan, 2006, s.465).

 

Pelotas modeli, neo-liberal serbest piyasa anlayışıyla, yönetici-odaklılıkla ve ticarileşmeyle karşıtlık içinde (McCowan, 2006). Model, bir yandan bireyci tüketimciliğe bir yandan da tepeden inme yetkeciliğe ters. Okul terki olan eski öğrenciler, yetişkin eğitimi uygulamalarıyla tekrar okullara kazandırılıyor. Bunlar, ‘yaşam boyu eğitim’ adı altında tüketicileştirilmiyor. Pelotas modelinde, iyi bir yurttaş, ‘vatanına milletine’ bağlı biri olarak tanımlanmıyor; onun yerine, hakkını arayan ve toplumda adaleti sağlama çabasında olan bir insan olarak tanımlanıyor (McCowan, 2006). ‘Sorgusuz sualsiz’ bir bağlılık beklenmiyor. Pelotas modeline göre, bütün eğitim yurttaşlık eğitimidir; yurttaşlık haklarını tümüyle kullanabilme eğitimidir; bu nedenle, ayrıca bir yurttaşlık eğitimine gerek yoktur. Bu eğitimde, var olan demokrasinin meşruluğunu kurtarmak hedeflenmez, etkin eleştirel yurttaşlık hedeflenir (McCowan, 2006).

 

 

 

Personel Eğitimi

 

Yerel yönetimlerle eğitim ilişkisinin bir başka boyutu da, yöneticilerin daha adil, daha etik bir yönetim sağlayabilmeleri için eğitilmeleri (Cox ve ark., 2010; Thebe, 2017). Yine de eğitimin etik dışı davranan yöneticileri etik davranışa yönelteceği biçimindeki düşünce, geçerli olmayabilir. Etik dışı davranış, eğitimsizlikten kaynaklanmıyor. Öte yandan, gerçekten etik davranış sergilemek isteyen yöneticiler, bunu nasıl gerçekleştirileceğini bilemeyebilir. Katılımcı bir yönetim modeli uygulamak isteyebilir, ama bunu en verimli bir biçimde nasıl gerçekleştireceği hakkında bilgi sahibi olamayabilir (Getha-Taylor, & Morse, 2013). Dolayısıyla, personel eğitimi, her şeye karşın gerekli bir uygulama.

 

 

Sonuç: Yerelin Eğitim Potansiyeli

 

Sonuç olarak, yerel yönetimler ile eğitim ilişkisi önemsiz değildir. Toplumsal eşitsizliklere karşı, ilerici bir potansiyel taşıma olanağı söz konusudur. Yine de bunun da kuşkusuz sınırı vardır. Eğitimde merkezin etkisi sürdükçe, yerel yönetimlerin yapabilecekleri kısıtlı kalacaktır. Öte yandan bu, yerel yönetimlerin başlattığı eğitim girişimlerine boş verilmesi sonucunu getirmemelidir. Dönüştürme potansiyeli, kısıtlılıklarla birlikte, o etkinliklere içkindir.

 

 

Kaynakça

 

Biriescu, S., & Babaita, C. (2014). Rural education, an important factor of regional development in the context of local government strategies. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 124, 77-86.

 

Cox, R., Gabris, G. T., & Levin, M. M. (2010). Educating local government managers for the twenty-first century: A preface to the symposium. Journal of Public Affairs Education, 16(3), 325-336.

 

Getha-Taylor, H., & Morse, R. S. (2013). Collaborative leadership development for local government officials: Exploring competencies and program impact. Public Administration Quarterly, 71-102.

 

Gezgin, U. B. (2019). Data activism: Reviving, extending and upgrading critical citizenship education and consumer rights movements. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 56, 67-86.

 

McCowan, T. (2006). Educating citizens for participatory democracy: A case study of local government education policy in Pelotas, Brazil. International Journal of Educational Development, 26(5), 456-470.

 

Thebe, T. P. (2017). Political education for good governance in South Africa’s local government and communities. African Journal of Public Affairs, 9(5), 123-135.