Çevirmenlik Söyleşisi

1. Kendinizi tanıtır mısınız? (Eğitim hayatınız, mesleki deneyiminiz, çeviri eserleriniz?)

1978 İstanbul doğumlu Ulaş Başar Gezgin, Türkiye, Vietnam, Tayland ve Malezya’da 23 yıl ders verme deneyimine ve Yeni Zelanda (doktora), Avustralya (ortak proje) ve Latin Amerika’da (gazetecilik) araştırma deneyimine sahip bir akademisyen-yazardır. Eğitimini Darüşşafaka (1989-1996), Boğaziçi Üniversitesi (Eğitim Bilimleri (Psikolojik Danışmanlık), lisans, 2000; Sosyal Psikoloji, yüksek lisans 2002), ODTÜ (Bilişsel Bilimler, doktora, 2006) ve yurtdışında (2009, üniversite düzeyinde ders verme yetkisi, Avustralya; Darmstadt Teknik Üniversitesi, Şehir Plancılığı, yüksek lisans, 2011) tamamlayan Gezgin’in toplam 115 kitabı bulunmaktadır. 2014’te Türkiye’de doçent, 2017’de yurtdışında profesör olmuştur. Akademik çalışmalar dışında, çeşitli dergi ve gazetelere köşe yazıları yazmakta; şiir, şarkı sözü, şarkı, deneme, yazınsal inceleme, öykü, film öyküsü, film çözümlemesi, tiyatro oyunu, masal ve roman türlerinde yapıtlar vermekte ve çeşitli ülkelerden şairleri ve şarkıcıları Türkçe’ye kazandırmaktadır. Çeşitli çalışmaları 13 dile (Türkçe, İngilizce, Fransızca, Almanca, İspanyolca, İtalyanca, Portekizce, Rusça, Japonca, Vietnamca, Tayca, Gürcüce ve Azerbaycanca) çevrilmiştir.

Çevirileri ve çeviri editörlükleri:

 

 

 

YAYINLANAN KİTAP ÇEVİRİLERİ:

 

Parker, I. (2017). Psikolojide Devrim. Ankara: Ütopya Yayınevi [çeviri editörlüğü ve bölüm çevirmenliği]. http://ulasbasargezginkulliyati.blogspot.com/p/psikolojide-devrim-yabanclasmadan.html

 

Kincheloe, J.L. (2017). Eleştirel Pedagoji (çev. Kemal İnal). Ankara: Yeni İnsan Yayınevi [çeviri editörlüğü]. http://ulasbasargezginkulliyati.blogspot.com/p/elestirel-pedagoji.html

 

Parker, I. ve Spears, R. (ed.) (2017). Psikoloji ve Toplum: Radikal Teori ve Pratik [Marksizm ve Psikoloji]  (çev. Kemal İnal). Ankara: Ütopya Yayınevi [çeviri editörlüğü]. http://ulasbasargezginkulliyati.blogspot.com/p/marksizm-ve-psikoloji-editorler-ian.html

 

Paz, O. (2000). Kartal mı Güneş mi? (İsp çev: U.B. Gezgin) [Águila o Sol;  Eagle  or  Sun]. İstanbul: Virtüel Yayınevi. http://ulasbasargezginkulliyati.blogspot.com/p/kartal-m-gunes-mi.html

 

 

 

YAYINLANMAYI BEKLEYEN KİTAP ÇEVİRİLERİ:

 

 Gezgin, U.B. (2017). Dünyayı Şiirle Dolaşmak: 2000’den 2017’ye Dünya Şiiri Çevirileri [Globetrotting via Poetry: World Poetry Translations – Comp. and trans. Ulas Basar Gezgin].

http://ulasbasargezginkulliyati.blogspot.com/p/dunyayi-siirle-dolasmak-2000den-2017ye.html

 

 Gezgin, U.B. (2017). XII. Yüzyıldan XX. Yüzyıla İspanyol Şiiri Antolojisi - Derleyen ve İspanyolca’dan Çeviren: Ulaş Başar Gezgin [Anthology of Spanish Poetry from XII. cc. to XX. cc. – Comp. and trans. Ulas Basar Gezgin] http://ulasbasargezginkulliyati.blogspot.com/p/ispanyol-siiri-antolojisi.html

 

 Gezgin, U.B. (2017). Latin Amerika Şiiri Antolojisi - Derleyen ve İspanyolca’dan Çeviren: Ulaş Başar Gezgin [Latin American Anthology of Poetry – Comp. and trans. Ulas Basar Gezgin] http://ulasbasargezginkulliyati.blogspot.com/p/latin-amerika-siiri-antolojisi-1.html

 

 Gezgin, U.B. (2017). Şarkılarla Dünya Turu: Latin Amerika’dan Afrika’ya Protesto Şarkıları ve Türküler - Şarkı Sözü Çevirileri (1999-2017) [Globetrotting via Songs: Protest Songs and Folk Songs from Latin America to Africa– Comp. and trans. Ulas Basar Gezgin]. http://ulasbasargezginkulliyati.blogspot.com/p/latin-amerikadan-afrikaya-protesto.html

 

Gezgin, U. B. (2017). Hollanda’dan Tayvan’a Şiir Çevirileri: Diğer Kitaplara Giren Çeviriler - Çeviren: Ulaş Başar Gezgin [Poetry Translations from Netherlands to Taiwan: Translations That Appeared on Other Books, Trans: Ulas Basar Gezgin].

http://ulasbasargezginkulliyati.blogspot.com/p/hollandadan-tayvana-siir-cevirileri.html

 

Gezgin, U. B. (2017). Yanardağlar Patladığında / Когда пробуждались вулканы - Bilimsel ve Yazınsal Çeviriler (1999-2017)- Çeviren: Ulaş Başar Gezgin [When the Volcanoes Erupted – Scientific and Literary Translations, Trans: Ulas Basar Gezgin].

http://ulasbasargezginkulliyati.blogspot.com/p/yanardaglar-patladiginda-bilimsel-ve.html

 

Adnan, Etel (2007). Arap Kıyameti (çev. U. B. Gezgin) [Arab  Apocalypse  Trans.U.B.Gezgin]. Lulu. http://ulasbasargezginkulliyati.blogspot.com/p/arap-kiyameti.html

 

Baramidze A. G., Gamezardaşvili, D. M. (2007). Gürcü Yazını (çev. U. B. Gezgin) [Georgian  Literature. Trans.U.B.Gezgin]. Lulu.

http://ulasbasargezginkulliyati.blogspot.com/p/gurcu-yazini.html

 

Gezgin, U. B. (der. ve çev.) (2007). Devletler ve marşları [States  and their  Anthems]. Lulu.

http://ulasbasargezginkulliyati.blogspot.com/p/devletler-ve-marslari-ceviren-ve.html 

 

Jimenez, J. R. (2007). 50 İspanyol şiiri (çev. U. B. Gezgin) [50  Spanish  Poems.  Trans.U.B.Gezgin]. Lulu. http://ulasbasargezginkulliyati.blogspot.com/p/50-ispanyol-siiri.html

 

 

 

 

 

2. Popüler bilimsel metinleri nasıl tanımlarsınız? (Metinsel özellikleri nelerdir, okuyucu kitlesi kimdir, popüler bilim eserlerinin amacı nedir, cümle yapısı, konu seçimi nasıldır vb)

Daha anlaşılır, akademik dilden mümkün olduğunca uzak metinlerdir. Bol resimli olması tercih edilir. Okuyucu kitlesi, bilim meraklıları ve özellikle bilim dallarında okumak isteyen lise ve üniversite öğrencileridir. Amaç bilimin yaygınlaşması, halklaşmasıdır. Konu seçiminde ilginç sayılabilecek konular seçilir, ilginç başlıklar atılır. Cümle yapısı basit ve kısadır.

 

3. Popüler bilimsel metin kategorisindeki çeviri eserlerinin bilimin popülerleşmesine katkı sağladığını düşünüyor musunuz? Nasıl?

Sağlıyor. Yalnızca bilim insanlarının konuştuğu, yerleşke sınırları içinde kalan konular dışa açılmış oluyor.

 

4. Popüler bilimsel metinlerde yer alan psikoloji terimlerini okuyucu kitleyi dikkate alarak hedef metne aktarırken hangi yöntemleri tercih edersiniz? (Hedef kitlenin bilimsel bilgi düzeyi dikkate alındığında hangi terimsel çeviri yöntemleri daha uygundur?)

Bol bol çeviren dipnotu kullanmayı gerektiren metinler olabiliyor. İlk kez Türkçe’ye giren terimlere Türkçe karşılıklar bulmak gerekiyor. İlk kez girmediyse, benzer çevirilerde nasıl karşılık bulunduğuna bakmamız gerekiyor. Aslında, popüler bilim sözlüklerinin basılması gerekir. Bu, metinlerin daha tutarlı biçimde çevrilmesini sağlayacak. Örneğin, prompt (prompt engineering sözündeki gibi) sözcüğüne henüz karşılık üretilmedi. Benim ürettiğim karşılık, tetiksöz. Ama çevirilerde bir bütünlük olmadığı için, bu karşılığın yaygınlaşması zor oluyor ve zaman alıyor.

5. Popüler bilimsel metinlerde yer alan psikoloji terimlerinin hedef metne aktarımında yararlanılan ortak bir terminoloji var mıdır? (Psikoloji terim aktarımında yararlanılan ortak bir kaynak var mıdır? Çevirmenler, kaynak metindeki psikoloji terimlerinin hedef metindeki karşılığına nasıl karar vermektedir?)

Psikoloji sözlükleri var. Bunlar çeviride yararlı olabiliyor. Ancak, kimi yaygın yanlış anlamalar ve çeviri hataları da görülüyor. Örneğin, Türkçe psikoloji çevirilerinde bilinçaltı ile bilinçdışı sık sık karıştırılıyor. Bilinçdışı denecek yerde bilinçaltı deniyor. Oysa ikisi farklıdır: Bilinçaltı, erişilebilir olan ama henüz aklımızda olmayan bilgileri barındırır. Örneğin, dün akşam yemeğinde ne yediğinizi sorarsam, aklınıza gelir; ama ben söylemeden önce gündemizde değildi. Bilinçdışı ise olağan yollardan erişelemeyen anıları barındırır. Bunlar ancak terapide, rüyalarda vb. ortaya çıkar.

6. Çeviri eğitiminin nitelikli çeviri üzerinde etkili olduğunu düşünüyor musunuz? Nedeniyle açıklar mısınız? (İyi bir çeviride eğitim en etkili unsur mudur? Onun dışında başka unsurlar da etkili midir? Varsa neler?)

Bence psikoloji bölümlerinde psikoloji çevirilerinin ele alındığı bir terminoloji dersi olmalı. Bunun yokluğunda, psikoloji mezunları yeterli çeviri donanımına sahip olamıyor. Psikolog olmayanlar ise, çevirmenlikte ne kadar başarılı olurlarsa olsunlar psikoloji çevirilerinde hatalar yapıyorlar. En iyisi, psikologların eğitimle psikolog-çevirmen kimliğine ulaşması.