AFRO-AMERİKALI
DİRENİŞ ŞARKILARI
Afro-Amerikalı
ilahisi (1867/2000). Özgür olacağız yakında [We Will Be Free One Day]
Meeropol, A. ve
Holliday, B. (1937/2015). Tuhaf Meyve [Strange Fruit]
Cooke, S. ve
Redding, O. (1964/2017). Bir Değişim Geliyor Bir Değişim [A Change Is Gonna
Come].
Legend, J.
(2014/2015). Şan [Glory]
Özgür Olacağız
Yakında
Özgür
olacağız yakında,
Özgür
olacağız yakında,
Özgür
olacağız yakında,
Evine
çağırdığında Tanrı bizi.
Kardeşim,
kaç zamandır,
Kardeşim,
kaç zamandır,
Kardeşim,
kaç zamandır,
Buradayız
ka(aa)n içinde?
Uzun
sürmez
Uzun
sürmez
Uzun
sürmez
Tanrı’nın
eve çağırması bizi.[1]
Yürüyüp
çamurlu yolda,
Yürüyüp
çamurlu yolda,
Yürüyüp
çamurlu yolda,
Özlemin
hiç yitmediği.
Yürüyeceğiz
altın yolda,
Yürüyeceğiz
altın yolda,
Yürüyeceğiz
altın yolda,
Hiç
yitmediği özlemin.
Kardeşim,
kaç zamandır,
Kardeşim,
kaç zamandır,
Kardeşim,
kaç zamandır,
Buradayız
ka(aa)n içinde?
Özgür
olacağız yakında,
Özgür
olacağız yakında,
Özgür
olacağız yakında,
Kırınca
İsa, zinciri.
Savaşacağız
özgürlük için
Savaşacağız
özgürlük için
Savaşacağız
özgürlük için
Evine
çağırdığında Tanrı bizi.[2]
Afro-Amerikalı
İlahisi[3]
Tuhaf Meyve
Tuhaf bir meyve veriyor Güney ağaçları bu günlerde
Kan var yapraklar üstünde, kan var kökünde
Sallıyor kara derili cesetleri Güney rüzgarı
Tuhaf bir meyve bu, kavaklara asılı.
Kibar Güney’in muhteşem doğa sahneleri
Şişmiş gözlerle, kırılmış çenelerle bezeli
Ne tatlı manolya kokuları, ne taze, ne coşkulu
Ama gelir birdenbire buruna, yanık et kokusu
Bir meyve var burada tuhaf, leş kargaları için
Toplasın diye yağmur onu ve rüzgar da emsin
Çürütsün diye güneş onu ve bıraksın ağaç da
İşte burada o, tuhaf meyve, acı meyve, burada.
Şiir ve Beste: Abel Meeropol (1903-1986)
Şuradan dinlenebilir: Rokia Traoré - Strange Fruit ( Né So - 2016)
Marksist beyaz öğretmen Abel Meeropol’un, 1937’de yazdığı linç karşıtı bir
şiir. Şiir, ilk olarak Amerikan Komünist Partisi’ne yakınlığıyla bilinen the
New Masses (Yeni Kitleler) dergisinde yayınlandı. Şiirin esini, 1930’da
ırkçıların linç edip ağaca astığı 2 Afrikalı-Amerikalı’nın (Thomas Shipp ve
Abram Smith) fotoğrafları idi. Abel ve eşi, Amerikan nükleer sırlarını
Sovyetler’e aktardığı iddiasıyla idam edilen Amerikalı komünist çiftin
(Rosenbergler) iki çocuğunu evlat edinip yetiştirdi. İkisi de ülkede hak arama
mücadelelerinin önde gelen isimlerinden. Şarkının Billie Holiday sürümü çok iyi
bilinir. Ayrıca, şarkı, Açlık Oyunları filminin müziğinin esin kaynağı
olmuştur.
Bir Değişim
Geliyor Bir Değişim
Irmak kıyısında
doğdum, küçük bir çadırda,
Ah o zamandan
beri savrulup duruyorum bir ırmakçasına.
Çok zaman oldu,
çoook uzun zaman oldu
Ama biliyorum
bir değişim geliyor bir değişim, evet evet geliyor.
Yaşamak çok
yordu bizi, ama korkarım ölmekten yine de.
Çünkü bilmiyorum
ki, nasıldır öbür dünya, göğün ötesinde.
Çok zaman oldu,
çoook uzun zaman oldu
Ama biliyorum
bir değişim geliyor bir değişim, evet evet geliyor.
Sinemaya
gidiyorum ve şehre iniyorum.
Biri diyor ki
bana, “ayak altında dolaşma buralarda”.
Çok zaman oldu,
çoook uzun zaman oldu
Ama biliyorum
bir değişim geliyor bir değişim, evet evet geliyor.
Biraderime
gidiyorum sonra
Diyorum,
biraderim, yardım et bana
Ama yüzüme
kapatıyor kapıyı
Sersefil
kalıyorum, çökmüşüm yere.
Öyle zamanlar
oldu ki artık buna dayanamam dedim,
Ama şimdi
biliyorum ki bir şekilde idare ederim.
Çok zaman oldu,
çoook uzun zaman oldu
Ama biliyorum
bir değişim geliyor bir değişim, evet evet geliyor.
Söz-Müzik: Sam
Cooke, 1964
Bu şarkı, ABD’de
siyahların hak arama mücadeleleriyle ilgili. Sam Cooke, yalnızca beyazların
alındığı motele kabul edilmeyince bu şarkıyı yazar. Şarkının çokça yorumu
olmakla birlikte, Otis Redding (1941-1967) yorumu çok özeldir.
Şuradan
Dinlenebilir: Otis Redding - A Change Is Gonna Come
Şan
Birgün uğrayacak bize şan
Bizim olacak o zaman, bizim olacak o zaman
Birgün kazanıldığında savaş
Emin olacağız biz emin olacağız biz
Ah şan
Göğe uzanan eller, insansız, silahsız
Oluşmuş karşılarında, evet şan yazılmış alna
Efsane oluyor hergün erkekler ve kadınlar
Nimet olarak dönüyor bize derimize işleyen günahlar
Bir ritme dönüşüyor hareket bizim için
Özgürlük sanki bizim dinimiz
Yanyana getiriyor bizi adalet talebi
Herkes için adalet, yalnızca bir kesim için değil
Öldürdüler o çocuğu, misafir oluyor bize her saniye ruhu
İçimizde yaşıyor o her saniye, direniş ateşi ile
Bundandı Rosa’nın o otobüste oturması
Bundandır Ferguson’da yürüyoruz ellerimiz havada
Düşüşe geçtiğinde o, ayaklanıyoruz bizler, kadınlar
erkekler
“Oturun oturduğunuz yerde” diyorlar ve iyice kalkıyoruz o
zaman ayağa
Ateş açıldı, düştük asfalta, gösterilmiyor bunlar
kameralarda
Dağın doruğunu işaret etti King bize, koşa koşa çıkıyoruz
dağların eteklerine
(Koro)
Bitmiş değil henüz savaş, kazanılmadı zafer de
Devam edeceğiz tam da bu nedenle, varana dek zafere
Şan diye haykıracağız, şan, şan, ah şan
Şan diye haykıracağız, şan, şan, ah şan
Herkesin kavgası şimdi Selma, tüm kadınların çocukların
İsa bile kalabalık önünde takmıştı tacını kendisine
Yürümüşlerdi meşalelerle, biz de yürüyeceğiz aynen öyle
Geri dönmek yok, yüzlerce kilometrelik yürüyüşümüzde
Karanlık sokaklardan çıktı geldi o, kahraman diye geçmek
için tarihe
Gelerek karşı karşıya adalet sistemiyle, halktan aldı
gücünü, direncini
Ölümcül o düşman ve kral da Kral gibi
Gördü yüzünü Jim Crow’un kel bir kartal altında
Barışçıl kalmaktır en büyük silahımız
Şarkı söylüyoruz, kanadığımız yaralardır şarkılarımız
Tanrısal bir imge göründü bize düşümüzde
Düzeltiyoruz şimdi yanlışları tarihteki.
Kazanamaz savaşı tek başına kimse
Yaşlıların bilgeliği ve gençlerin enerjisi gerekli
Hoşgeldiniz zafer diye adlandırdığımız hikayeye
Bu gözler görüyor artık zaferi.
(Koro)
Birgün bittiğinda savaş, bittiğinde söylenecekler ve
yapılacaklar
Şan diye haykıracağız, şan, şan, ah şan
Bu şarkı John Legend tarafından Martin Luther King Jr.’ın
yaşamını konu alan ‘Selma’ (2014) filmi için yazıldı.
Şuradan dinlenebilir: Selma Movie - Glory Lyric Video
[1] “Bazı şarkılar savaşta (Amerikan İçsavaşı kastediliyor-ç.n.), tarihsel
bir rol oynadı. Aşağıdaki şarkıyı, örneğin, söyleyen zenciler, Georgetown,
S.C.’de, İsyan’ın çıkmasıyla birlikte, cezaevine konulmuştu. “Özgür olacağız
yakında”, çok tehlikeli bir sözdü; ve eski bir parça olmasına karşın, yeni
olayların ışığında, kuşkusuz, iki kat vurguyla söyleniyordu. “Evine çağıracak
Tanrı bizi”nin simgesel bir dize olduğu açıkça düşünülüyordu; davulcu, küçük
bir çocuğun, çadırımın önünde, ayışığı altında otururken, tüm beyaz dişlerini
göstererek açıkladığı gibi, “’Tanrı’nın Kuzey Amerikalılar anlamında
kullanıldığını düşünüyorlar.” – Thomas Wentworth Higgison
Higginson, T.W. (1867). Negro
spirituals. Atlantic Monthly, XIX, 685-694.
[2] Amerikan İçsavaşı’nda (1861-1865) Kuzeyliler Güneyliler’le çarpışıyor,
köleliğin kaldırılmasını talep ediyordu ve Kuzeyliler’in ordusunda çok sayıda
Zenci asker bulunuyordu.–ç.n.
[3] Bir de gariplik: Bu metinde ve o dönemin metinlerinde, “Kuzey
Amerikalı”ya karşılık olarak ‘Yankee’ kelimesi kullanılıyor. “Yankee, go home!”
ise, kölelik düzenini savunan Güneyliler’in Kuzeyliler’e, bunların, Güney
eyaletlerini terketmeleri için söylediği bir söz oluyor. “Yankee, go home!”:
Köle sahiplerinin sloganlarından biri...
Ve “Yankee, go home!” sözü, daha
sonrasında el değiştiriyor ve Latin Amerikalılar’ın A.B.D. emperyalizmine karşı
yönelttikleri bir slogana dönüşüyor... Benzerlik, yön bakımından. Şöyle ki;
Kuzey eyaletleri, Güney eyaletlerinin kuzeyindeyse, A.B.D. de, Latin
Amerika’nın kuzeyinde... –ç.n.
Kaynak: Gezgin, U.B. (2017). Şarkılarla Dünya Turu: Latin Amerika’dan Afrika’ya Protesto Şarkıları ve Türküler - Şarkı Sözü Çevirileri (1999-2017) [Globetrotting via Songs: Protest Songs and Folk Songs from Latin America to Africa– Comp. and trans. Ulas Basar Gezgin].
ŞARKILARLA DÜNYA TURU: LATİN AMERİKA’DAN AFRİKA’YA PROTESTO ŞARKILARI VE TÜRKÜLER
Şarkı Sözü Çevirileri (1999-2017)
Derleyen ve Çeviren: Ulaş Başar Gezgin
İNTİ İLLİMANİ (İspanyolca’dan Çeviriler)
İnti İllimani (2009). Çingene [Gypsy].
İnti İllimani (2009). Yalnız Değiliz [We’re Not Alone].
İnti İllimani (1997/2014). Özgürce [En Libertad]
İnti İllimani (2007). Yıldızların Şarkısı [Canto de las Estrellas].
İnti İllimani (2007). Saban [El Arado].
İnti İllimani (2007). Samba Lando [Samba Landó].
İnti İllimani (2008). Yerlinin Sızlanışı ya da Sabanlar [Lamento del Indio (o Los Arados)].
İnti İllimani (2012). Herkes İçin Eğitim Dansı [Vals De La Educación Para Todos].
İnti İllimani (2012). Nasıl ki Öldürülüyor Bugün Siyahlar [Así Como Hoy Matan Negros].
İnti İllimani (2007). Masmavi Gözler [Ojos Azules].
İnti İllimani (2012). Aşık Olmadan Önce Yeniden [Antes de Amar de Nuevo].
İNKA TÜRKÜLERİ
İsimsiz (2015). Ah memleketim Uşuya’m. Geleneksel İnka türküsü [Ushua Llaqtay]
İsimsiz (2015). Akbabam Gidersen Andlara. Geleneksel İnka türküsü [El Condor Pasa]
İsimsiz (2015). Bırak Uçsun Güvercinim. Geleneksel İnka türküsü
İsimsiz (2015). Bozuk Para. Geleneksel İnka türküsü [Solischa]
İsimsiz (2015). Geyik Düşleri. Geleneksel İnka türküsü. [Tarukaq Mosqoyning]
İsimsiz (2015). Güneşin Çocukları. Geleneksel İnka türküsü [Intiq Churin]
İsimsiz (2015). Hoşçakal Ayakuço Köyü. Geleneksel İnka türküsü. [Adiós Pueblo de Ayacucho]
İsimsiz (2015). Huanito. Geleneksel İnka türküsü. [Uchuq Juancha]
İsimsiz (2015). Memleket Özlemi. Geleneksel İnka türküsü. [Llakikay]
İsimsiz (2015). Tambobambalı Bir Oğlan. Geleneksel İnka türküsü. [Tambobambino]
LATİN AMERİKA’DAN (İspanyolca’dan Çeviriler)
Puebla, C. (1960/2016). Teşekkürler Fidel’e [Gracias Fidel].
Jara, V. (1971/2010). Barış içinde yaşama hakkı [El derecho de vivir en Paz]
Quilapayun (2012). Malembe [Malembe].
Quilapayun (2012). Buenos Aires’in kadınları [Las Mujeres De Buenos Aires].
Parra, V. (2009). Sağolsun Bu Ömür Var Ya [Gracias a la Vida].
DEVRİM VE PROTESTO ŞARKILARI: Avustralya’dan İrlanda’ya
Wolfe Tones (1973/2014). Helikopter Türküsü [The Helicopter Song]
Whelan, M. (2014). Ekmek ve Güller [Bread and Roses]
Whelan, M. (2014). Özgürlükten Bahset Bana [Talk to me of Freedom]
MacColl, E. (1965/2014). Muhasebe Baladı [Ballad of Accounting]
Phillips, U. (2017). Pilin Bitti [All Used Up]
Morgan, P. (2006/2013). Kan var meydanda [Blood is on the Square]
Roach, Archie (2017). Çaldılar Çocukları [Took Away the Children]
Vian, B. (2002). Asker kaçağı [Le Déserteur]
Haritanov, V. (1975/2010). (SSCB) Zafer günü (şarkısı) [День Победы]
Rovics, D. (2017). Devrimden Sonra [After the Revolution]
İSPANYA İÇ SAVAŞI ŞARKILARI
Adsız. (2009). Beşinci Alay [el Quinto Regimiento].
Hernández, M. ve Adomian, L. (1938/2002). Savaş, Anne [La guerra, Madre]
Ochs, P. (2017). İspanya İç Savaşı Şarkısı [Spanish Civil War Song].
AFRO-AMERİKALI DİRENİŞ ŞARKILARI
Afro-Amerikalı ilahisi (1867/2000). Özgür olacağız yakında [We Will Be Free One Day]
Meeropol, A. ve Holliday, B. (1937/2015). Tuhaf Meyve [Strange Fruit]
Cooke, S. ve Redding, O. (1964/2017). Bir Değişim Geliyor Bir Değişim [A Change Is Gonna Come].
Legend, J. (2014/2015). Şan [Glory]
Afro-Amerikalı ilahisi (1867/2000). Üfle Surunu, Hadi Üfle Cebrail [Blow Your Trumpet, Gabriel].
PETE SEEGER
Seeger, P. (1964/2014). Söyle Hangi Saftasın? [Which Side Are You on?]
Seeger, P. (1964/2014). Ne öğrendin okulda bugün? [What Did You Learn in School Today?]
Seeger, P. (2014). Joe Hill [Joe Hill]
Seeger, P. (2014). Öğretmen Ho Amca [Teacher Uncle Ho]
Seeger, P. (2017). Sonsuza Dek Dayanışma [Solidarity Forever]
JOAN BAEZ
Baez, J. (2014). Bangladeş Şarkısı [The Story of Bangladesh]
Baez, J. (2014). Çin [China]
Baez, J. (2014). Saygon Gelini [Saigon Bride]
COHEN ve DYLAN
Cohen, Leonard (1969/2016). Partizan [Partisan]
Dylan, Bob (1974/2016). Genç Kalasın Sonsuza Kadar [Forever Young]
Dylan, Bob (1963/2016). Savaş Ağaları [Masters of War]
ERMENİ TÜRKÜLERİ
Adsız (2014). Göçebe (Anadolu Ermeni halk türküsü)
Adsız (2014). Mahpustan Serçeye (Anadolu Ermeni halk türküsü)
Adsız (2014). Mahpusun Düşü (Anadolu Ermeni halk türküsü)
Adsız (2014). Sıla Özlemi (Anadolu Ermeni halk türküsü)
Adsız (2000). Tilki (Anadolu Ermeni halk türküsü)
AFRİKA GELENEKSEL ŞARKILARI
Xhosa Güney Afrika Sözlü Geleneksel (2000). Yitik Sevgili.
Hlubi Güney Afrika Sözlü Geleneksel (2000). Zuluların Kralı Şaka
Mısır Afrika Geleneksel (2001). Bahaneler
Ewe Afrika Geleneksel (2001). Bir Avrupalıdır bebek
İbo Afrika Geleneksel (2001). Cenaze türküsü
Fon Afrika Geleneksel (2001). Cenk nağmesi
Ewe Afrika Geleneksel (2001). Kederi yaşamın
Yoruba Afrika Geleneksel (2001). Üç dost
Swahili Afrika Geleneksel (2001). Yoksul insan
AŞK ŞARKILARI
Adsız (2014). Tüketti Susuzluğun Beni [შენმა სურვლიმა დამლია /Shenma Survilma Damlia]
Pugaçeva, A. (1983/2010). Milyon kızıl gül [Миллион Алых Роз]
Sinatra, F. (1966/2014). Beng Beng (Vurdu Beni Bebeğim) [Bang Bang (My Baby Shot Me Down)]
Carpani, G. (1999). Şol Karanlık Mezarda [In Questa Tomba Oscura].
Bizet, G. (1875/2002). Carmen Operası’nın librettosundan parçalar. [Carmen]
İsyankar Bir Kuştur Aşk [L'amour est un oiseau rebelle].
Attığın Çiçek Bana [La fleur que tu m'avais jetée].
Korkmuyorum İşte [Je dis que rien ne m'épouvante].
İşte Kadril Voici [La quadrille].
TÜRKÇE’DEN İNGİLİZCE’YE / A COLLECTION OF TURKISH SONGS IN ENGLISH
Grup Yorum (2008/2009). The shanty & the skyscraper [Gecekondu ile gökdelen].
Grup Yorum (2008/2009). Ask them about me [Sor beni].
Grup Yorum ve Hasan Hüseyin Korkmazgil (1989/2009). The human market [İnsan pazarı].
Arkan, H. (2014). Crazy Olive [Delice Zeytin].
ŞARKI LİSTESİ (YOUTUBE BAĞLANTILARI)
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder