AVUSTRALYA YERLİ ŞİİRİ - Çeviri: Ulaş Başar Gezgin

AVUSTRALYA YERLİ ŞİİRİ

Noonuccal, O. (2014). Bumerang Yok Artık

Noonuccal, O. (2014). Mutsuz Irk

Noonuccal, O. (2014). Uygarlık

Noonuccal, O. (2014). Ak Adam Kara Adam

Bumerang Yok Artık

Bumerang yok artık

Yok artık mızrak

Hepimiz uygarız şimdi

Barlarda biralarla.

Yerli şenliği yok artık

Neşeli danslar şamata

Sinemaya gidiyoruz şimdi

Ve para ödüyoruz bunun için.

Paylaşmak yok artık

Avcının getirdiğini

Para için çalışıyoruz şimdi

Ve harcıyoruz hepsini.

Peşinden koşuyoruz patronun

Üç kuruş daha almak için

Yürüyerek gidiyoruz ya da

Otobüsle gidiyoruz işe.

Bir zamanlar çıplakken,

Utanma nedir bilmezken

Üstüste giysi giyiyoruz şimdi

Gizlemek için bilmemkineyi.

Yerli evi yok artık,

Bungalovlar var

Kiralayabiliyoruz anca’

Bilmemkaç yıllığına.

Gömdük taş baltaları,

Donandık çeliklerle

Ve zenci gibi çalıştık

Beyazın yemeği için.

Ateşli çubuklar yok artık

Beyazların alay ettiği.

Elektrik var heryerde

Akla gelmiyor daha iyisi.

Yitti bizim yerli canavar

Onun yerine beyaz

Canavarlaştı karşımızda

Bizim canavarlardan beter.

Soyut resim falan filan

Nereye doğru gider.

İyi de mağaralarımızda

Daha iyisini çizerdik duvara.

Kara, kanguruyu avlıyor

Beyaz, dolar avında.

Beyaz adam, cadı doktor

Tasma takıyor tasma.

Artık yerli iletisi yok

Yerli kadınlar, erkekler.

Şimdi televizyon var

Ve şimdi reklamlar.

Yere bırak mızrak-atarı

Yere bırak savaş sopasını.

Atom bombamız var şimdi

Bitirmek için herkesi.

Oodgeroo Noonuccal (1920-1993), Avustralya yerlisi kadın şair (ismin okunuşu: Ucaru)

Mutsuz Irk

Yerli diyor ki

Soluk beniz, mutsuz bir ırksın sen

Bıraktın doğayı

Uygar yasalar yaptın

Köle ettin kendi kendini, köleleştirirken

Atı ve nice yabanıl hayvanı.

Peki neden soluk beniz?

Demir parmaklıklar ardına tıkıyor polisin senin kabileni

Yoksul kadınların temizlediğini görüyoruz yerleri

Zengin kadınlar için.

Neden soluk beniz neden?

Gülüyorsun, yazık diyorsun zenciye

“Bizim gibi olmalısınız” diyorsun bize bir de.

Bırakmamızı istiyorsun, mutlu mesut yaşamımızı,

Uygar olalım sana çalışalım. Bu galiba asıl mesele.

Neden soluk beniz?

Rahat bırak bizi istemiyoruz

Takım elbiseni, kravatını,

İstemiyoruz senin rutinlerini ve takıntılarını.

O eski özgürlüğü istiyoruz

Ve senin dışında herkesin sahip olduğu o keyfi,

Yazık sana soluk beniz, mutsuz insan ırkı.[1]

Oodgeroo Noonuccal  

Uygarlık

Uygarlığa geç varan bizler

Yüzlerce yılın eksikliğiyle,

Şaşırdık ve hayran olduk siz geldiğinizde,

Ama garip bir his ile.

Yoktu elde avuçta pek fazla, ama mutluluk vardı bizde.

Tatildi hergün bize,

Çünkü insandık hepimiz, yurttaş olmazdan önce.

Vergi mükellefi olmazdan önce,

Olmazdan önce, kiracı, müşteri, çalışan, kilise üyesi.

Nasıl anlayabilirdik ki

Beyaz adamın sert, tartışma kaldırmaz derecelendirmelerini

Kutsal Tanrı ve Meryem totemlerinizi.

Hazretleri, Efendi, Majesteleri ve diğerleri.

Anlayamadık gitti

Sizin garip standardizasyon kültünüzü,

Bu saatlere toplu itaat, zaman çizelgelerine.

Kafamız çorba, merak ettik neden

Bu kadar önemli, acil, hayati olması,

Kravatların, eldivenlerin, ayakkabı boyalarının, üniformaların sizin için.

Yeniydi bizim için, cezaevleri ve yetimhaneler

Kiralar, vergiler, bankalar ve borçkonutlar.

Çok az şeyimiz vardı elde avuçta,

Polis yoktu, yoktu avukat, yoktu komisyoncular da,

Brokerler, finansçılar, trilyonerler, yoktu hiçbiri.

Şaşkına çevirdi tam da bundan, bu yeni şeyler bizi.

Borsalar, hisseler, gayrımenkuller,

Satışlar, yatırımlar, bileşik faizler.

Faydasını gördük elbet, yükseldik göklere,

Yeni bilgiler ile, yeni bir dünya açıldı önümüzde.

Birden yakalanıvermiştik beyaz adamın işlerine.

Kabul ettik minnettarlıkla, sevinç içinde.

Gerekliydi bu, sonuçta.

Ama aklında çıkarma bunu, beyaz adam, hayat mutluluk içinse,

Değiştirmen gereken çok şey var senin de.

Oodgeroo Noonuccal

Ak Adam, Kara Adam

Ak Adam

Kara adam biz size

Sosyal bilimlerimizi getirdik

Ve öğrettik biz size

Bizim ak demokrasimizi

Kara Adam

Ak adam öğreten bize

Ve evcilleştiren bizi

Sosyalizm vardı bizde

Siz gelmeden çok önce

Evet vardı demokrasi de

Ak Adam

Yazık sana kara adam

Neyiniz var ki alt tarafı

Saymazsak atalarınızı

O koca kara bunyip[2] ile

O korkunç böğürüşü dışında

Kara Adam

Ak adam haklısın

Övünmekte yerden göğe:

İsa sonuçta sizde

Ama çarmıha gerdiniz onu da

Ve İsa hâlâ çarmıhta.

Oodgeroo Noonuccal

---

[1] Özgün metin tek parçaydı; çeviride dizeler, okuma kolaylığı için ayrıldı.

[2] Bunyip: Avustralya yerli mitolojisinde bir yaratık.

Kaynak: Gezgin, U.B. (2017). Dünyayı Şiirle Dolaşmak: 2000’den 2017’ye Dünya Şiiri Çevirileri [Globetrotting via Poetry: World Poetry Translations – Comp. and trans. Ulas Basar Gezgin].

DÜNYAYI ŞİİRLE DOLAŞMAK 2000’DEN 2017’YE DÜNYA ŞİİRİ ÇEVİRİLERİ Derleyen ve Çeviren: Ulaş Başar Gezgin AFGAN ŞİİRİ Anjoman, N. (2014). Bir Afgan Kadınıyım Ben ki  Anjoman, N. (2014). Gazel: Geliyor Bana  Anjoman, N. (2014). Gazel: Nesini Söyleyim Anjoman, N. (2014). Gazel: Şarkı Anjoman, N. (2014). Mavi Anılar  Anjoman, N. (2014). Tanınmazlık Dağında Meena (2014). Hayır Asla Dönmeyeceğim Geri AFRİKA ŞİİRİ Oguibe, O. (2006). Kanımla bağlıyım ben bu ülkeye Okara, G. (2002). Güldün ve güldün ve güldün Okara, G. (2001). Eski günlerdi  p'Bitek, O. (1970/2014). Söyle Bana Dostum Yoldaşım Soyinka, W. (2009). Sivil ve Asker     AFRO-AMERİKALI ŞİİRİ[1] Baraka, A. (2001/2010). Havaya uçurmuşlar Amerika’yı Harper, F. (2000). Beni gömün ama özgür bir vatana Hughes, L. (2015). Ölen Çocuklar Öldürülen Çocuklar  Hughes, L. (2001). Çingene adam. Hughes, L. (2000). Nehirlerden söz açıyor bir zenci Komunyakaa, Y. (2001). Demire inanmak Komunyakaa, Y. (2001). Yitip gitmedeyiz sen ve ben AVUSTRALYA YERLİ ŞİİRİ Noonuccal, O. (2014). Bumerang Yok Artık Noonuccal, O. (2014). Mutsuz Irk Noonuccal, O. (2014). Uygarlık Noonuccal, O. (2014). Ak Adam Kara Adam Noonuccal, O. (2014). Sanatçı Oğlum Benim ‘BATI’ ŞİİRİ Engels, F. (2008/1838). Bedevi Michel, L. (2013). Kızıl karanfil Poe, E. A. (2002). Çanlar Blake, W. (2000). Kaplan Grass, G. (2012). Söylenmesi gereken.  Dos Passos, J. (2005). Tabldot Reade, J. (2001). Sevdiğim şarkıları söyle bana. Gosman, A.D. (2011). Etkisi altında Ay’ın Bashllari, M. (2014). Rezil Edilmiş Çiçekler Fortenberry, T. (2014). Şahinkız. Kelsen, H. (2003). Günü Yaşa. Mustaine/Menza/Ellefson/Friedman (2003). Türtükenimi’ne Gerisayım ÇİN ŞİİRİ[2] Yüen, M. (2008/1972). Kitaplar üstüne Juyi, B. (2005). Mutsuz bilgin Fu, D. (2005). Savaş Arabaları Baladı  Tung P’o, S. (2005). Oğlunun doğumu üstüne  Çing, A. (2005). Paris Ağıdı Çi, L. (2003). Yazma sanatı ENDONEZYA ŞİİRİ İsmail, T. (2009). Belki ben de bir hırsızım Sarjono, A. (2009). Sahte şiir ERMENİ ŞİİRİ Terziyan, T. (2001). Çırağan Sarayı Sayat Nova (2000). Bir sözüm var sana, söylemek istediğim İsahakyan, A. (2000). Siz çançiçekleri!  Asadur, Z.S. (2014). Gözyaşları Turyan, B. (2000). Ölümüm Horen Nar Bey (2014). Göçebe Ermeni’den Buluta  Horen Nar Bey (2014). Sürgünden Serçeye Raffi (2014). Van Gölü Patkanian, R. (2014). Padişahım Çok Yaşa FİLİSTİN ŞİİRİ[3] Derviş, M. (2002). Kimlik Kartı Derviş, M. (2002). Rita ve tüfenk Derviş, M. (2002). Anam Derviş, M. (2002). Pasaport. Derviş, M. (2002). Üstümüze kapanıyor dünya Adnan, E. (2003). Cenin FRANSIZCA’DAN ÇEVİRİLER Brulé, G. (Yanık Gace). (2002). Gurbet türküsü Garneau, S.- D. (2003). Kuş kafesi HAİKULAR: BARIŞ VE HUZUR HAİKULARI J. Baranski, ABD R. Yarrow, ABD M. Lysenko, Avustralya L. Balabanova, Bulgaristan j. kacian, ABD H. Ludwig, ABD-Almanya G. Terebess, Macaristan D. Matas, Hırvatistan D. Franin, Hırvatistan D. Plazanin, Hırvatistan B. Ross, ABD B. Akio, Japonya B. Natsuishi, Japonya A. Deodhar, Hindistan A. Kudryavitsky, Rusya S. Stanford, Avustralya R. D. Wilson, ABD I. Prondzynski, Kenya J. Antonini, Fransa HİNT ŞİİRİ Sri, S. (2005). Ulusal tarihler Derozio, H.L.V. (2003). Hindistan’a – Anayurduma Çatterci, B.Ç. (2003). Anam, Eğiliyorum Önünde. Tagore, R. (2003). Şarkılar (Gitancali) 51. Warrior, N.V. K. (2005). Afrika Rath, R. (2007). Sürgündeki asker Sharma, S.K. (2011). Demokrasi: Eski ve yeni Yazarsız (2005). Yaradılış (Rig Veda) Yazarsız (2005). Kumarbaz (Rig Veda) IRAK ŞİİRİ El Melaika, N. (2014). Kimim Ben?  El Melaika, N. (2014). Sözler İçin Aşk Şarkısı  El Melaika, N. (2014). Yabancıyız  El Melaika, N. (2014). Yeni Yıl  İSPANYOLCA’DAN ÇEVİRİLER[4]  Guillen, N. (2012). Yalnız palmiye. Lorca, F. G. (2012). Dilsiz çocuk. Al Ramli, M. (2007). Hayır Diyorum Benden Irak’ın Özgürleştirilmesine! Heis, N. (2002). Severdim Yahudi Halkı Önceleri. MALTA ŞİİRİ Briffa, R. (2001). Aynalar Briffa, R. (2001). Kederlinin şarkısı Briffa, R. (2001). Marş ve kalabalık  MISIR ŞİİRİ Negm, A.F. (2014). Kim onlar ve kimiz biz? Negm, A.F. (2013). Kaledeki hapishane NEPAL ŞİİRİ Bishta, M. (1983/2014). Böyle Olur Bir Milletin Yaşarmış Gibi Yapması Giri, B. (2003). Kadın  Giri, B. (2008/2013). Kathmandu  Katuval, H. (2014). Dileğim Katuval, H. (2014). Hayat? Bu mu Şimdi Hayat?! Yav He He...  Nibha, B. (2014). Şair İyi misin, Ne İçtin Böyle Yazmak İçin? Paudyal, L. (2014). Himalaya  Serchan, B. (2014). Bir Şiir Serchan, B. (2014). Öğlen ve Buz Uykusu Serchan, B. (2014). Yalandan İbaret Bence, Milli Tarih Denen Nane  Serchan, B. (2014). Yeni Yıl  Vyathit, K.M. (2014). Karıncalar  VİETNAM ŞİİRİ Gezgin, U. B. (2007). Vietnam Şiiri’ne kısa bir giriş. Nguyen Du (2016). Hanoi’un Gitaristi  Vu, D.L. (2014). Hattat  Do, T. N. Y. (2007). Konuklama Van, Cao (2016). Gerçek Dünyada Varolmayan Beş Sabah. Anh, N. D. (2007). Göksel geçide bakış  Xuan, D. (2014). Deniz  Dzenh, H. (2007). Vietnamlı genç hanım Loan, H. (2010/2007). Yabanmersini çiçeklerinin lavanta rengi Quynh, X. (2007). Uykusuz gecelerde eş için söylenen şarkı  YUNAN ŞİİRİ Kavafis, K. (2001). Derdi Üstlenmek Üzere. Pezaros, P. D. (2001). Siklad Adaları Şarkısı- Sifnos Voidis, H. (2001). Karanlık kent  DİĞER ÇEVİRİLER[5] Yazarsız (2004). Tonga’lıyım beşikten mezara  Lermontov, M.Y. (2001). Tamara. Kolbe, U. (2010). Kıyısında yaşadığımız su Montale, E. (2010). Sorma bize o sözcüğü. Noroes, E. (2010). Kayıp  Noroes, E. (2010). Guava  TÜRKÇE’DEN İNGİLİZCE’YE VE İSPANYOLCA’YA ÇEVİRİLER Telli, Ahmet (2001). Si Vayas Se Derribaria Esta Ciudad [Gidersen Yıkılır Bu Kent]. Beyatlı, Yahya Kemal (2001). El Fin Del Septiembre [Eylül Sonu]. Budak, Abdülkadir (2003). La Consistencia [Kıvam]. Budak, Abdülkadir (2003). Consistency. Günçe, Ergin (2017). Fascism for Kids [Çocuklar için Faşizm] Appleyard, J.L. (2001). You, Southerner [Tú, del Sur] Öz, Nida (1996/2002). Welcome. Öz, Nida (1996/2002). Flight. Öz, Nida (2006/2010). Fake bus stops [Sahte duraklar]. Öz, Nida (2006/2010). Love has to be written by a long o [Sevgi yumuşak g ile yazılmalı]. Öz, Nida (2006/2010). Red [kırmızı]. Öz, Nida (2004/2010). A –strange- may song [Bir garip mayıs türküsü]. Öz, Nida (nd/tarihsiz). Drama [dram]. Tavlan, Ergun (2002). Papa Arslan, Yılmaz (2011). I listened to the Moon (Ay’ı dinledim)

---

[1] Countee Cullen’ın ‘Miras’ adlı şiirinin çevirisi için bkz. Gezgin, U.B. (2017). Ben Bütün Karanlıkları Bunlarla Yendim: Şiir Eleştirileri (2000-2017).

[2] Diğer Çin ve Asya şiirleri için bkz. Gezgin, U. B. (2007). Asya yazıları. İzmir: Ara-lık Yayınevi.

[3] Ayrıca bkz. Etel, A. (2007). Arap kıyameti. (çev. U. B. Gezgin)

[4] Daha fazlası için bkz. Paz, O. (2000). Kartal mı güneş mi? (İsp çev: U.B. Gezgin). İstanbul: Virtüel Yayınevi.

Jimenez, J. R. (2007). 50 İspanyol şiiri (çev. U. B. Gezgin).

Latin Amerika Şiiri Antolojisi - Derleyen ve İspanyolca’dan Çeviren: Ulaş Başar Gezgin

XII. Yüzyıldan XX. Yüzyıla İspanyol Şiiri Antolojisi - Derleyen ve İspanyolca’dan Çeviren: Ulaş Başar Gezgin 

[5] Ayrıca bkz. Gezgin, U. B. (baskıda). Hollanda’dan Tayvan’a Şiir Çevirileri: Diğer Kitaplara Giren Çeviriler - Çeviren: Ulaş Başar Gezgin.

bkz. Gezgin, U. B. (baskıda). Yanardağlar Patladığında / Когда пробуждались вулканы - Bilimsel ve Yazınsal Çeviriler (1999-2017)- Çeviren: Ulaş Başar Gezgin