Gürcü Yazını - Giriş (2000)

GÜRCÜ YAZINI

GİRİŞ

Gürcistan’da kitap yazımından çok önce, ülkede, çeşitli biçimlerde halkbilgisi, efsaneler, destansı şiirler ve lirik şarkılar, özellikle, göksel ateşi çalmış ve ceza olarak Kafkas dağlarında bir kayaya zincirlenmiş olan (Promete’ye karşılık gelen) tanrılar karşıtı Amirani’nin şiiri revaçtaydı. Halk şiiri, üzerinde hem içerik hem biçim açısından güçlü bir etki bırakmış olan Gürcü yazımının görünmesinden sonra serpilmeyi sürdürdü. Zengin ve çeşitli revaçta şiir yanında, Gürcü oymakları, Hıristiyanlık öncesi zamanlarda, o ya da bu biçim bir kitap yazımına sahip olmuş olmalılar. Bu yazılar, saldırgan Hıristiyan Kilisesi’nce, putperestlere karşı savaşımda yokedilmiş olabilir. 

Hıristiyanlık, Gürcistan’da dördüncü yüzyılın birinci yarısında (yaklaşık olarak 337) resmi din oldu. Gürcü yazımının en eski örnekleri arasında olan beşinci yüzyılın ilk yarısından kalma kitabesel anıtlar hala korunuyor. Aynı yüzyılın yetmişli yıllarında, Yacob Tsurtaveli, ince bir yazın yapıtı olan “Aziz Şuşanik’in Şehit Oluşu”nu ortaya koydu. İlk Gürcü dinsel kitaplarının (hem özgün metin hem çeviri) olduğu kadar, bunun yazınsal anlatımının ve biçeminin üstünlüğü de bu yazımın aşırı ölçüde eski kökenine etkili ve güzel bir kanıttır. Kilise yazarlarının Hıristiyanlık öncesi Gürcü yazımıyla yazınsal dili kaynaştırdığı yönünde az kuşku vardır. 

Hıristiyanlığı benimsemesinin Gürcü halkının yaşamı üzerinde uyarıcı bir etkisi oldu.  Gürcistan, Doğu’nun ve Batı’nın gelişmiş ülkeleriyle bağlantılar kurdu ki bunun, onun ulusal ekininin (kültür) gelişiminde yararlı bir etkisi oldu. 

Gürcü yazını tarihi, tecrüben, beş döneme ayrılabilir: beşinci yüzyıldan onbirinci yüzyılın ortalarına (erken feodal devre; onbirinci yüzyılın ortalarından onüçüncü yüzyılın ikinci çeyreğine (feodal devrenin yükselişi); onüçüncüden onsekizinci yüzyıla (geç feodal devre); ondokuzuncu yüzyıl ve yirminci yüzyılın ilk çeyreği; ve 1921’den bugüne <1968> Sovyet devresi). 

Kaynak: Baramidze  A.  G.,  Gamezardaşvili,  D.  M.  (2007).  Gürcü  Yazını  (çev.  U.  B.  Gezgin) 

[Georgian  Literature. Trans.U.B.Gezgin]. Lulu.  

GÜRCÜ YAZINI             Baramidze & Gamezardaşvili  İngilizce’den çeviren: Ulaş Başar Gezgin İÇİNDEKİLER 1)         Giriş 2)         Beşinci Yüzyıldan Onbirinci Yüzyılın Ortalarına Gürcü Yazını 3)         Onbirinci Yüzyılın Ortalarından Onüçüncü Yüzyılın Ortalarına Gürcü Yazını 4)         Onüçüncüden Onsekizinci Yüzyıla Gürcü Yazını 5)         Ondokuzuncu Yüzyılın Açılışından Kırklara Gürcü Yazını. Gürcü Coşumculuğu 6)         Ondokuzuncu Yüzyılın Ellilerinde Gürcü Yazını. Eleştirel Gerçekçiliğin Oluşumu 7)         Gürcistan’da Altmışların Adamları. Gürcü Yazınında Eleştirel Gerçekçiliğin Sağlamlaşması 8)         Ondokuzuncu Yüzyılın Seksenlerinde Gürcü Yazını 9)         Ondokuzuncu Yüzyılın Doksanlarında Gürcü Yazını 10)       Yirminci Yüzyıl Gürcü Yazını (Ekim Devrimi’ne doğru) 11)       Gürcü Sovyet Yazını