Korona Günlerinde Umut ve Umutsuzluk

 

 

Korona Günlerinde Umut ve Umutsuzluk

 

Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin, ulasbasar@gmail.com ; Twitter: ProfUlas

 

Eski açık alan etkinliklerinden mahrum olan milyonlar aynı soruyor: “Bu salgın nasıl ve ne zaman bitecek?” Kötümser öngörüler aylardan, iyimser öngörülerse haftalardan söz açıyor. Yanıta göre umut ya da umutsuzluk öne çıkıyor. Peki korona günlerinde umudumuzu nasıl koruyacağız?

 

 

Hasta Ama Umutlu Olmak

 

Umut üstüne yapılan çalışma sayısı gerektiğinden az. Yine de eldeki çalışmalardan öğreneceklerimiz var: Örneğin, Herth (1990), ölümcül bir hastalığı olan hastalara umutlarını diri tutan ve tersine umutlu olmalarını engelleyen etmenleri sormuş. Hastalar, kişisel bağlantıların, neşeli, kararlı, cesur ve sakin olmanın, kendileri için koydukları hedeflere odaklanmanın, ruhani inanışların, hayatta güzel anları anımsamanın ve kendi değerini anlamanın umutlarını diri tuttuğunu söylüyorlar. Terkedilme ve yalıtılmışlık, başa çıkılamaz ağrı ve rahatsızlık, ve ‘beş para etmez’ hissetmenin umutlu olmalarını engelleyen etmenler olduğunu belirtiyorlar. Bunlar, korona günlerinde umutlu olmak için neler yapabileceğimiz konusunda bir fikir veriyor. Aynı biçimde, umut düzeyi yüksek kanser hastalarının hastalıkla daha iyi başa çıkabildiği bulunmuş (Ebright ve Lyon, 2002; Felder, 2004; Herth, 1989). Umutlu olan hastaların yaşam doyumları daha yüksek (Rustøen, 1995; Vellone ve ark., 2006; Yadav, 2010); psikolojik durumları da daha iyi (Berendes ve ark., 2010; Vellone ve ark., 2006). Umutlu olanların ileri yaşlarda zorluklarla daha kolay başa çıktığı da bulgulanıyor (Ong, Edwards ve Bergeman, 2006).

 

 

Bireysel ve Topluluksal Umut

 

Başka araştırmalarda (Synder ve ark., 1991; 1996), umutlu olmak iki boyutta incelenmiş: Faillik (agency) ve yollar. ‘Faillik’ten kasıt, kendi hayatının kontrolünü elinde bulundurma. ‘Yollar’dan kasıt ise, sorunlara çözüm üretme yetisi. Faillik şu sorularla ölçülmüş: “Hedeflerime enerjik bir biçimde ilerlerim”, “geçmiş deneyimlerim beni geleceğim için iyi hazırladı”, “hayatta başarılıyım”, “kendime koyduğum hedeflere ulaşırım”. Burada Amerikan toplumuna özgü bir bireycilik ve başarı odağı görüyoruz. Önceki çalışmadaki durumun tersine, umut bireysel bir durum olarak nitelenmiş. Oysa paylaşınca çoğalandır umut... Du & King (2012) bu düşünceden hareketle, kolektivist kültürlerde ve kendini başkalarıyla karşılıklı bağımlı olarak tanımlayan bireylerde umudun kendine değil başkalarına ilişkin bir değişken olduğunu ortaya çıkarıyor.

 

 

Umut ve Gerçeklik

 

Birşeyleri umut etmekle umut içinde yaşamak da farklı. İlki bir hedefe yönelikken, ikincisi genel bir durum (Benzein, Norberg ve Saveman, 2001). Bir de belli bir konuda umutlu olmakla genel olarak umutlu olmak noktasında ayrım yapılıyor (Kylmä ve Vehviläinen‐Julkunen, 1997). Ayrıca, boş umutlarla gerçekçi umutları ayırmak gerekiyor (Weingarten, 2010). Synder ve arkadaşlarına (2002) göre, boş umutların 3 biçimi olabilir: 1. Gerçekliğe değil yanılsamalara dayalı beklentiler; 2. Uygun olmayan hedefler; 3. Uygun hedeflerle uyumlu olmayan yetersiz stratejiler. Boş umutlar konusu, korona günlerinde zorlandığımız bir nokta. Umudu hangi gerçeklik üstüne inşa etmeli? Açık uçlu bir soru...   

 

 

Umutluluk ve Umutsuzluk

 

Peki umutlu/umutsuz olmada bireysel farklar neden ileri geliyor? Snyder (2000) bu soruyu yanıtlamak için, iyimserlik, kendine yeterlik ve çaresizlik (tersi) gibi değişkenleri incelemiş. Koronayla ilişkili olan umutsuzluk, tam da çaresizlik duygularıyla ilişkili. “Elden birşey gelmediği” durumda, umutsuzluk daha kolay boy veriyor. Oysa insanlık ve biz ilk kez çaresiz kalmıyoruz. Ölüm var çaresiz olan; fakat onu kabullenmişiz. Değiştiremeyeceklerimizi kabullenip değiştirebileceklerimize odaklanmamız en doğrusu... Umut ile iyimserlik noktasında ise, kimi araştırmacılar (Bryant ve Cvengros, 2004) farklı bir bulguya ulaşmış: İkisi çakışmıyor. Umut, daha bireysel konulara yönelik; iyimserlikse daha çok gelecek beklentisine ilişkin. Bir başka bulgu, umutlu olanların hayatlarını daha anlamlı buldukları biçiminde (Feldman ve Snyder, 2005). Ayrıca, umutlu öğrencilerin notları yüksek; iyimserlerin değil (Feldman ve Kubota, 2015). Güldürü izleyenlerin daha umutlu olduğu bulunmuş (Vilaythong ve ark., 2003). Korona haberlerini kapatıp gülmenin zamanı... 

 

 

Anlam ve Belirsizlik

 

Bir umut ölçeği geliştiren Herth (1992), 3 etmen saptamış: Zamansallık ve gelecek algısı; olumlu hazırlık ve beklenti; ve başkalarıyla bağlantılı olmak. Birinci etmen altında, hedeflerin varlığı, hayata genel olarak olumlu bakış, “gün doğmadan neler doğar” düşüncesi ve geleceğe ilişkin korku (tersi) listelenmiş. İkinci etmen altında, tünelin sonundaki ışığı görmek, yön duygusu, hayatın değerli olması ve mutlu zamanların anımsanması sıralanmış. Son etmen altında ise, tümden yalnız hissetmek (tersi), rahatlatan inanç, derin iç güç ve sevmek/sevilmek anılmış. Benzer bir çalışmada, hastalarda umudun 3 boyutu olarak, anlamlandırma (yaşananları nasıl anlamlandırdığımız), belirsizlik (belirsizlikle nasıl başa çıktığımız) ve bakım (başkalarına bakım ve başkalarından bakım) ortaya çıkmış (Nekolaichuk, Jevne ve Maguire, 1999). Biz de, korona günlerinde kendimize bu üç ilgili soruyu soruyor olmalıyız.

 

Korona günlerinde umudu anımsamanın zamanı...

 

  

 

 

Kaynakça

 

Benzein, E., Norberg, A., & Saveman, B. I. (2001). The meaning of the lived experience of hope in patients with cancer in palliative home care. Palliative Medicine, 15(2), 117-126.

 

Berendes, D., Keefe, F. J., Somers, T. J., Kothadia, S. M., Porter, L. S., & Cheavens, J. S. (2010). Hope in the context of lung cancer: relationships of hope to symptoms and psychological distress. Journal of pain and symptom management, 40(2), 174-182.

 

Bryant, F. B., & Cvengros, J. A. (2004). Distinguishing hope and optimism: Two sides of a coin, or two separate coins?. Journal of Social and Clinical Psychology, 23(2), 273-302.

 

Vellone, E., Rega, M. L., Galletti, C., & Cohen, M. Z. (2006). Hope and related variables in Italian cancer patients. Cancer Nursing, 29(5), 356-366.

 

Du, H., & King, R. B. (2013). Placing hope in self and others: Exploring the relationships among self-construals, locus of hope, and adjustment. Personality and Individual Differences, 54(3), 332-337.

 

Ebright, P. R., & Lyon, B. (2002). Understanding hope and factors that enhance hope in women with breast cancer. In Oncology Nursing Forum-Oncology Nursing Society (Vol. 29, No. 3, pp. 561-572). Pittsburgh, PA: Oncology Nursing Society.

 

Felder, B. E. (2004). Hope and coping in patients with cancer diagnoses. Cancer Nursing, 27(4), 320-324.

 

Feldman, D. B., & Kubota, M. (2015). Hope, self-efficacy, optimism, and academic achievement: Distinguishing constructs and levels of specificity in predicting college grade-point average. Learning and Individual Differences, 37, 210-216.

 

Feldman, D. B., & Snyder, C. R. (2005). Hope and the meaningful life: Theoretical and empirical associations between goal–directed thinking and life meaning. Journal of Social and Clinical Psychology, 24(3), 401-421.

 

Herth, K. (1992). Abbreviated instrument to measure hope: development and psychometric evaluation. Journal of Advanced Nursing, 17(10), 1251-1259.

 

Herth, K. (1990). Fostering hope in terminally‐ill people. Journal of Advanced Nursing, 15(11), 1250-1259. 

 

Herth, K. A. (1989). The relationship between level of hope and level of coping response and other variables in patients with cancer. Oncology Nursing Forum, 16(1), 67-72.

 

Kylmä, J., & Vehviläinen‐Julkunen, K. (1997). Hope in nursing research: a meta‐analysis of the ontological and epistemological foundations of research on hope. Journal of Advanced Nursing, 25(2), 364-371.

 

Nekolaichuk, C. L., Jevne, R. F., & Maguire, T. O. (1999). Structuring the meaning of hope in health and illness. Social science & medicine, 48(5), 591-605.

 

Ong, A. D., Edwards, L. M., & Bergeman, C. S. (2006). Hope as a source of resilience in later adulthood. Personality and Individual Differences, 41(7), 1263-1273.

 

Rustøen, T. (1995). Hope and quality of life, two central issues for cancer patients: a theoretical analysis. Cancer nursing, 18(5), 355-361.

 

Snyder, C. R. (ed.). (2000). Handbook of hope: Theory, measures, and applications. New York: Academic Press.

 

Snyder, C. R., Rand, K. L., King, E. A., Feldman, D. B., & Woodward, J. T. (2002). “False” hope. Journal of Clinical Psychology, 58(9), 1003-1022.

 

Snyder, C. R., Sympson, S. C., Ybasco, F. C., Borders, T. F., Babyak, M. A., & Higgins, R. L. (1996). Development and validation of the State Hope Scale. Journal of Personality and Social Psychology, 70(2), 321-335.

 

Snyder, C.R., Harris, C., Anderson, J.R., Holleran, S.A., Irving, L.M., Sigmon, S.T., Yoshinobu, L., Gibb, J., Langelle, C. and Harney, P. (1991). The will and the ways: development and validation of an individual-differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60(4), 570-585.

 

Vilaythong, A. P., Arnau, R. C., Rosen, D. H., & Mascaro, N. (2003). Humor and hope: Can humor increase hope?. Humor, 16(1), 79-90.

 

Weingarten, K. (2010). Reasonable hope: Construct, clinical applications, and supports. Family Process, 49(1), 5-25.

 

Yadav, S. (2010). Perceived social support, hope, and quality of life of persons living with HIV/AIDS: a case study from Nepal. Quality of Life Research, 19(2), 157-166.